Οι καρχαρίες του Μπρέχτ

Πόση ευφυία χρειαζεται για να περιγράψει κανείς τη λογική του κόσμου με μια σύντομη παραβολή, με μια τόσο απλοική ιστορία!

Αν οι καρχαρίες ήταν άνθρωποι
Μπέρτολτ Μπρεχτ

Ρώτησε κάποτε τον κύριο Κ. η κόρη της οικονόμου του: «Αν ήταν άνθρωποι οι καρχαρίες, θα φερόντουσαν καλύτερα στα μικρότερα ψάρια;» «Α, βέβαια» είπε ο κύριος Κ. «Αν ήταν άνθρωποι οι καρχαρίες, θα 'χτιζαν μέσα στη θάλασσα πελώρια κουτιά για τα μικρά ψάρια, και μέσα θα 'βαζαν κάθε λογής τρόφιμα, φυτά και ζώα. Θα φρόντιζαν να υπάρχει πάντα τρεχούμενο νερό στα κουτιά, και θα έπαιρναν κάθε λογής μέτρα υγιεινής. Κι όταν, ας πούμε, κανένα ψαράκι χτυπούσε στο πτερύγιό του, οι καρχαρίες θα του 'βαζαν αμέσως επίδεσμο, για να μην τους ψοφήσει πριν της ώρας του. Και για να μην πλήττουν τα ψαράκια, θα γίνονταν κάθε τόσο μεγάλα νεροπανηγύρια, γιατί τα χαρούμενα ψαράκια είνα πιο νόστιμα από τα λυπημένα. Στα μεγάλα αυτά κουτιά θα υπήρχαν, φυσικά, και σχολεία, και τα ψαράκια θα μάθαιναν να κολυμπούν στο λαρύγγι του καρχαρία. Θα χρειάζονταν όμως και λίγη γεωγραφία, Π.χ. για να ανακαλύπτουν τα μέρη όπου τεμπελιάζουν οι μεγάλοι καρχαρίες. Το κυριότερο θα ήταν, όμως , η ηθική διαπαιδαγώγηση των ψαριών. Θα τα δίδασκαν πως το Μέγιστο και το Άριστο για κάθε ψαράκι, είναι η αυτοθυσία, και πως όλα τους πρέπει να ατενίζουν με πίστη τους καρχαρίες, ιδίως όταν τούς υπόσχονται ένα σίγουρο μέλλον. Τα ψαράκια θα έπρεπε να το χωνέψουν πως το μέλλον αυτό θα εξασφαλιζόταν μόνο με τη δική τους υπακοή. Τα ψαράκια θα 'πρεπε ν' αποβάλουν κάθε ευτελή, υλιστική, εγωιστική και μαρξιστική τάση, και να αναφέρουν επί τόπου στους καρχαρίες κάθε ψαράκι που τύχαινε να εκδηλώσει παρόμοιες τάσεις. Αν ήταν άνθρωποι οι καρχαρίες, θα έκαναν φυσικά και πολέμους για να κατακτήσουν ξένα ψαροκούτια και ξένα ψαράκια. Στους πολέμους αυτούς θα πολεμούσαν τα ψαράκια, στο πλευρό του καρχαρία τους. Τα ψαράκια θα μάθαιναν πως τα χωρίζουν τεράστιες διαφορές από τα ψαράκια των άλλων καρχαριών. Είναι γνωστό, θα τους έλεγαν, ότι τα ψαράκια δε μιλούν. Σωπαίνουν όμως σε ένα σωρό γλώσσες, γι' αυτό και είναι αδύνατο να συνεννοηθούν μεταξύ τους. Κι όταν κάποιο ψαράκι σκότωνε στον πόλεμο άλλα ψαράκια, εχθρικά, που σώπαιναν σε ξένη γλώσσα, του καρφίτσωναν ένα μικρούτσικο παράσημο από φύκι και το αναγόρευαν ήρωα. Αν ήταν άνθρωποι οι καρχαρίες , θα είχαν βέβαια και καλές τέχνες. Θα είχαν ωραίους πίνακες, που θα έδειχναν τα δόντια των καρχαριών με εξαίσια χρώματα, και τα λαρύγγια τους θα ήταν σωστοί παραδείσιοι κήποι για λαμπρή περιδιάβαση. Στα θέατρα του βυθού, ηρωικά ψαράκια θα κολυμπούσαν πασίχαρα στο λαρύγγι του καρχαρία, και θα 'παιζε τόσο ωραία μουσική, που τα ψαράκια, τυλιγμένα στους ήχους της, θ' ακολουθούσαν την ορχήστρα σαν υπνωτισμένα, σαν ονειροπαρμένα από σκέψεις υπέροχες, τραβώντας γραμμή για τ' ανοιγμένα στόματα. Θα είχαν όμως και θρησκεία οι καρχαρίες, αν ήταν άνθρωποι. Κι η θρησκεία τους θα δίδασκε στα ψαράκια πως η αληθινή ζωή αρχίζει μόνο στην κοιλιά του καρχαρία. Κατά τα άλλα, το σημερινό καθεστώς θα καταργούνταν, αν γίνονταν άνθρωποι οι καρχαρίες, και τα ψαράκια δε θα ήταν όλα ίσα κι όμοια. Μερικά θα έπαιρναν αξιώματα, και θα 'ταν ανώτερα από τ' άλλα ψαράκια, κι ακόμη τα λίγο μεγαλύτερα θα είχαν το δικαίωμα να τρώνε τα πιο μικρά. Αυτό θα βόλευε τους καρχαρίες, που έτσι θα έτρωγαν συχνότερα μεγάλα κομμάτια. Και τα μεγαλύτερα ψαράκια, που θα είχαν πιάσει τα πόστα, θα επέβαλλαν την τάξη στα υπόλοιπα ψαράκια, και θα γίνονταν στα ψαροκούτια δάσκαλοι, αξιωματικοί, μηχανικοί και άλλα πολλά. Με δυο λόγια, η θάλασσα θ' αποκτούσε πολιτισμό μόνο αν γίνονταν άνθρωποι οι καρχαρίες».