Thursday, July 14, 2011

Economists: scientsits or servants of their masters?

If we have to believe the opinion of P. Krugman, there is something seriously wrong with economists and economics. I know it sounds trivial but please make the effort and read some of his observations to see what I mean (or rather what he means):


"Suppose we describe the following situation: major US financial institutions have badly overreached. They created and sold new financial instruments without understanding the risk. They poured money into dubious loans in pursuit of short-term profits, dismissing clear warnings that the borrowers might not be able to repay those loans. When things went bad, they turned to the government for help, relying on emergency aid and federal guarantees—thereby putting large amounts of taxpayer money at risk—in order to get by. And then, once the crisis was past, they went right back to denouncing big government, and resumed the very practices that created the crisis.
What year are we talking about?
- We could, of course, be talking about 2008–2009, when Citigroup, Bank of America, and other institutions teetered on the brink of collapse, and were saved only by huge infusions of taxpayer cash. The bankers have repaid that support by declaring piously that it’s time to stop “banker-bashing,” and complaining that President Obama’s (very) occasional mentions of Wall Street’s role in the crisis are hurting their feelings.

- But we could also be talking about 1991, when the consequences of vast, loan-financed overbuilding of commercial real estate in the 1980s came home to roost, helping to cause the collapse of the junk-bond market and putting many banks—Citibank, in particular—at risk. Only the fact that bank deposits were federally insured averted a major crisis. Or we could be talking about 1982–1983, when reckless lending to Latin America ended in a severe debt crisis that put major banks such as, well, Citibank at risk, and only huge official lending to Mexico, Brazil, and other debtors held an even deeper crisis at bay. Or we could be talking about the near crisis caused by the bankruptcy of Penn Central in 1970, which put its lead banker, First National City—later renamed Citibank—on the edge; only emergency lending from the Federal Reserve averted disaster.

You get the picture. The great financial crisis of 2008–2009, whose consequences still blight our economy, is sometimes portrayed as a “black swan” or a “100-year flood”—that is, as an extraordinary event that nobody could have predicted. But it was, in fact, just the most recent installment in a recurrent pattern of financial overreach, taxpayer bailout, and subsequent Wall Street ingratitude. And all indications are that the pattern is set to continue.

Jeff Madrick’s Age of Greed: The Triumph of Finance and the Decline of America, 1970 to the Present is an attempt to chronicle the emergence and persistence of this pattern. It’s a series of vignettes—and these vignettes are both fascinating and, taken as a group, deeply disturbing. For they suggest not just that we’re seeing a repeating cycle, but that the busts keep getting bigger. And since it seems that nothing was learned from the 2008 crisis, you have to wonder just how bad the next one will be.
[...]
Walter Wriston, who ran First National City/Citibank from the 1960s into the 1980s. These days Wriston is best known among economists for his famous quote dismissing sovereign risk: “Countries don’t go out of business.”
[...]
Wriston’s dismissal of the risks involved in lending to governments would be echoed in the 2000s by assertions, like those of Alan Greenspan, that a “national severe price distortion”—i.e., a housing bubble that would burst—”seems most unlikely.” [...]
We learn about the career of Alan Greenspan and how he used his reputation as an economic guru—a reputation that in retrospect was entirely undeserved—to push his antigovernment, antiregulation ideology.
[...]
Undoubtedly the most outrageous act—and the most economically damaging to the country—was Greenspan’s refusal to use regulatory powers at his disposal to rein in the exploding sub-prime market, despite being warned repeatedly that a catastrophe was brewing. Like Reagan and Friedman, Greenspan firmly believed in greedism; in his view, the financial markets could do no wrong.
[...]
In the late '70s there was a boom in lending Latin American governments. When these loans went bad, Citi and other banks were rescued via a program that was billed as aid to troubled debtor nations but was in fact largely aimed at helping US and European banks. In that sense the program for Latin America in the 1980s bore a strong family resemblance to what is happening to Europe’s peripheral economies now. Large official loans were provided to debtor nations, not to help them recover economically, but to help them repay their private-sector creditors. In effect, it looked like a country bailout, but it was really an indirect bank bailout. And the banks did indeed weather the storm. But the loans came with a price, namely harsh austerity programs imposed on debtor nations—and in Latin America, the price of this austerity was a lost decade of falling incomes and minimal growth."

By P.Krugman and Robin Wells (from the review of the book Age of Greed: The Triumph of Finance and the Decline of America, 1970 to the Present
by Jeff Madrick
, published in NY Books Review)


Add to the above the more and more obvious naivity in the way EU is trying to face the Crisis in its weaker economies and one wonders: What the hell is wrong with the economists?
A. Are they -most of them at least- enormously stupid?
B. Are they possessed by so much greed, that they behave like total idiots?
C. Is considering economics a science just an euphemism to hide the fact, that economists are only agents trying to justify the actions of the interests they represent with lots of fancy terminology?
D. All the above!

Maybe it is time to stop them before they spread misery all over the world! But who will?

Wednesday, July 13, 2011

P. Krugman: Saving(?) Greece=saving the Banks

[In the late 70's American banks started lending massively governments of Latin American countries]
"When the loans to Latin American governments went bad, Citi and other banks were rescued via a program that was billed as aid to troubled debtor nations but was in fact largely aimed at helping US and European banks. In that sense the program for Latin America in the 1980s bore a strong family resemblance to what is happening to Europe’s peripheral economies now. Large official loans were provided to debtor nations, not to help them recover economically, but to help them repay their private-sector creditors. In effect, it looked like a country bailout, but it was really an indirect bank bailout. And the banks did indeed weather the storm. But the loans came with a price, namely harsh austerity programs imposed on debtor nations—and in Latin America, the price of this austerity was a lost decade of falling incomes and minimal growth".

by Paul Krugman (From the review of the book Age of Greed: The Triumph of Finance and the Decline of America, 1970 to the Present, by Jeff Madrick published in NY Books)

Smart, huh? Decades of austerity for the people of a nation to save foreign banks from the outcome of their own greediness and recklessness.

Sunday, July 10, 2011

Επιτέλους, μια συγκεκριμένη πρόταση για το ελληνικό ζήτημα

Οι φωνές ειδημόνων από το εξωτερικό, που θεωρούν την προσέγγιση της ΕΕ και της Τροικας στο ελληνικό πρόβλημα, αναποτελεσματική και εν τέλει καταστροφική, αυξάνονται. Τώρα όμως,ίσως για πρώτη φορά, κάποιος προτείνει ένα εναλλακτικό σχέδιο που κρίνει ότι θα έδινε βιώσιμη λύση.

Από το Βήμα:

Πέτερ Μπόφινγκερ: «Μόνη λύση για την Ελλάδα "κούρεμα" και ευρωομόλογα»


ΟΙ ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ για τα ασυγχώρητα χάλια της ελληνικής οικονομίας στο παρελθόν είναι οι ίδιοι οι Ελληνες. Για τη συνέχιση της κρίσης σήμερα ευθύνεται όμως η τρόικα. Τα περιοριστικά της προγράμματα πνίγουν κάθε δυνατότητα ανάπτυξης. Αυτό υποστηρίζει σε συνέντευξή του στο «Βήμα της Κυριακής» ο γνωστός γερμανός οικονομολόγος Πέτερ Μπόφινγκερ, ο «σοφότερος των σοφών» συμβούλων- όπως τον αποκάλεσε εφημερίδα- της γερμανικής κυβέρνησης. Παράλληλα ασκεί δριμεία κριτική σε διάφορα σχέδια αναχρηματοδότησης της Ελλάδας. «Φως» για την Ελλάδα, προσθέτει, θα υπάρξει μόνο αν συνδυασθούν τέσσερα βασικά στοιχεία:Πρώτον, ένα γερό «κούρεμα» του χρέους κατά 50%. Δεύτερον, η έκδοση ευρωομολόγων. Τρίτον, ο συντονισμός των οικονομικών πολιτικών των χωρών-μελών της ευρωζώνης. Και τέταρτον και κυριότερο, η εκπόνηση μιας στρατηγικής της ανάπτυξης, που θα πρέπει να μπει άμεσα σε εφαρμογή, ήτοι σε λίγους μήνεςκαι όχι ύστερα από τα συνήθη ελληνικά «τέρμινα».

- Κύριε Μπόφινγκερ, την περασμένη εβδομάδα το ελληνικό Κοινοβούλιο ψήφισε το Μεσοπρόθεσμο και η τρόικα την παροχή της πέμπτης δόσης του πρώτου δανείου. Πρόκειται γιαχαρμόσυνες ειδήσεις,όπως είπαν πολλοί πολιτικοί;

«Jein (γιάιν), όπως λέμε στη Γερμανία- δηλαδή, και ναι, και όχι. Ναι, επειδή η μη ψήφιση του Μεσοπρόθεσμου θα οδηγούσε σε στάση πληρωμών- κάτι που θα ήταν καταστρεπτικό και για την Ελλάδα και για την Ευρώπη. Οχι, επειδή έτσι εμπεδώνεται μια στρατηγική για την Ελλάδα η οποία δεν θα τη βγάλει από την κρίση. Η δημοσιονομική σταθερότητα μιας χώρας δεν εξαρτάται μόνον από το ύψος των φόρων ή από την περικοπή των δαπανών, αλλά και από την οικονομική δυναμική. Για να σωθεί η Ελλάδα πρέπει να μπει ξανά στο μονοπάτι της ανάπτυξης. Με τα μέτρα ωστόσο που αποφασίστηκαν τώρα οι προοπτικές ανάπτυξης γίνονται χειρότερες. Πρόκειται για περιοριστική δημοσιονομική πολιτική στο μέσον μιας ύφεσης. Αυτό θα ενδυναμώσει ακόμα περισσότερο την ύφεση».

- Πρόσφατα μιλήσατε για ένα «ναυάγιο της ευρωπαϊκής πολιτικής» σε σχέση με την κρίση στην Ελλάδα.Τι θα έπρεπε να κάνουν οι Βρυξέλλεςγια να σταματήσει το κακό;

«Πρέπει να δώσουν στη χώρα περισσότερο χρόνο. Οι Ελληνες έκαναν ήδη υπεραρκετές οικονομίες. Θα ήταν λοιπόν λογικό οι πολιτικοί να πουν: “Ωραία, επιβάλαμε το πρόγραμμα λιτότητας τον περασμένο χρόνο, ας περιμένουμε τώρα κάπως μέχρις ότου επιφέρει θετικά αποτελέσματα”. Αυτό είναι το πρώτο. Το δεύτερο θα ήταν το “κούρεμα” του χρέους κατά 40%-50%, δηλαδή κατά 150 δισ. ευρώ. Αυτό συνεπάγεται μια προσφορά στους πιστωτές ώστε να ανταλλάξουν τα ελληνικά τους ομόλογα με ομόλογα της ευρωπαϊκής προστατευτικής ομπρέλας ΕSFS. Το πλεονέκτημα θα ήταν ότι οι ελληνικές τράπεζες θα αποκτούσαν έτσι καλά χρεόγραφα για το portfolio τους, τα οποία ταυτοχρόνως θα ήταν και καλές εγγυήσεις για την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Τo τρίτο θα ήταν η μείωση των τόκων για τα δάνεια στο 3%- είναι αδιανόητο να κερδίζει η Ευρώπη λεφτά εις βάρος των Ελλήνων. Και το τέταρτο η έκδοση ευρωομολόγων, τα οποία θα απάλλασσαν τη χώρα από την τυραννία των αγορών».

- Το «κούρεμα» θα «προκαλούσε» όμως χρεοκοπία των τραπεζών, κυρίως των ελληνικών...

«Για αυτό και πρέπει να συνδεθεί με τη σταθεροποίηση των τραπεζών. Μια δυνατότητα θα ήταν να τους δοθούν χρήματα από την ευρωπαϊκή προστατευτική ομπρέλα ΕSFS». - Πρόκειται όμως για γιγαντιαία ποσά. Θα τα αντέξει η ΕSFS; «Εύκολα. Τα ελληνικά κρατικά ομόλογα που έχουν οι ελληνικές τράπεζες είναι περίπου 45 δισ. ευρώ. Αν γίνει το “κούρεμα” θα μειωθούν στο μισό. Η ΕSFS έχει στα ταμεία της εκατοντάδες δισ. ευρώ». - Τελευταία γίνεται πολύς λόγος για συμμετοχή των ιδιωτών επενδυτών στο δεύτερο πακέτο στήριξης.


«Το γαλλικό μοντέλο είναι εντελώς αντιπαραγωγικό, επειδή είναι συνδεδεμένο με ιδιαίτερα υψηλούς τόκους. Η υλοποίησή του θα σήμαινε σημαντική αύξηση του ελληνικού χρέους».

- Το ύψος του χρέους, σύμφωνα με υπολογισμούς, θα ξεπεράσει μετά τη λήξη του Μεσοπρόθεσμου,το 2015,τα 400 δισ.ευρώ. Εχει νόημα μια τέτοια πολιτική;

«Απολύτως καμία. Τα χρέη γεννούν καινούργια χρέη. Για αυτό και η αντιμετώπισή τους θα πρέπει να γίνει σε δύο επίπεδα: πρώτον, με το “κούρεμά” τους, δεύτερον, με μείωση των τόκων».

- Αυτό που ακούμε όμως συνεχώς είναι ότι τα προγράμματα βρίσκονται στα καλύτερα χέρια σε εκείνα των εμπειρογνωμόνων του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου...

«Το πρόβλημα με το ΔΝΤ είναι η πίστη του ότι ο φόρος εισοδήματος στρέφεται κατά της οικονομικής απόδοσης και προκρίνει, ως εκ τούτου, ως καλύτερους τους έμμεσους φόρους. Από τους πλούσιους δεν μπορείς όμως να αποσπάσεις σοβαρά ποσά χωρίς άμεσους φόρους».

- Η μαγική λέξη για εσάς είναι τα ευρωομόλογα. Τι περιμένετε από αυτά;

«Πολλά, με πρώτο και κύριο ότι η Ελλάδα δεν θα οδηγηθεί σε στάση πληρωμών. Με τα ευρωομόλογα λύνεται αμέσως το πρόβλημά της. Με αυτά μπορεί να συνάψει δάνεια κατά το δοκούν με τόκο ύψους 3%».

- Αυτό δεν θα σήμαινε όμως απλή επέκταση της πολιτικής των χρεών, αν και υπό ευνοϊκότερες συνθήκες;

«Οχι, επειδή θα συνδεόταν με το “κούρεμα” του χρέους. Από την άλλη βέβαια πρέπει να πούμε ότι σε τέτοια περίπτωση η Ελλάδα θα έπρεπε να αποδεχθεί την έγκριση του προϋπολογισμού της από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, όπως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ευρωβουλή. Δεν μπορεί να απαιτεί κάποιος από την Ευρώπη μια λευκή επιταγή και να κάνει στη συνέχεια ανεξέλεγκτα νέα χρέη. Η πρόσβαση στα ευρωομόλογα θα πρέπει να συνοδεύεται από έναν αυστηρό έλεγχο του ελληνικού προϋπολογισμού».

- Αυτό σημαίνει ότι στην περίπτωση κατά την οποία μια χώρα θα συνέχιζε να έχει αδικαιολόγητα ελλείμματα θα έπρεπε να αποκλείεται και από την ευρωζώνη;

«Αυτό θα ήταν για μένα η ultima ratio- η ύστατη ακραία περίπτωση. Εχω ταχθεί υπέρ της δημιουργίας μιας, όπως την αποκαλώ, Νομισματικής Ενωσης 2.0. Βρισκόμαστε προς το παρόν σε ένα ενδιάμεσο στάδιο, το οποίο είναι ασταθές. Υπάρχουν λοιπόν σήμερα δύο προοπτικές: ή θα πούμε ότι δεν θέλουμε τέτοιες κοινές αρμοδιότητες- κάτι που εμπερικλείει τον κίνδυνο της οπισθοδρόμησης στα εθνικά νομίσματα- ή ότι θα πάμε ένα βήμα πιο πέρα και θα σταθεροποιήσουμε τη νομισματική ένωση με την έκδοση ευρωομολόγων. Οι χώρες που θα έκαναν όμως μεγάλα χρέη με αυτά θα έπρεπε να δηλώσουν ότι αποδέχονται κάποιον έλεγχο των ευρωπαϊκών θεσμών. Αυτό θα σήμαινε πάλι γενικευμένη εποπτεία των τραπεζών σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όχι πλέον σε εθνικό. Υπό τέτοιες συνθήκες θα μπορούσε μια χώρα η οποία παραβιάζει συστηματικά τους κανόνες να αποκλειστεί ως ultima ratio από την ευρωζώνη».


- Είχαν νόημα τα μέτρα που επιβλήθηκαν τον πρώτο χρόνο,όπως η περικοπή μισθών και συντάξεων, ήθα έπρεπε να ακολουθηθεί εξαρχής εντελώς διαφορετική πορεία;

«Το κέντρο βάρους θα έπρεπε να βρίσκεται στη φορολόγηση των εισοδημάτων. Τα έσοδα από κέρδη και εισοδήματα είναι στην Ελλάδα πολύ πενιχρά, ο ανώτατος φορολογικός συντελεστής είναι 45%. Στη Γερμανία, που είχαμε παρόμοιο πρόβλημα κατά την επανένωση της χώρας πριν από 20 χρόνια, μας βοήθησε το γεγονός ότι ο ανώτατος φορολογικός συντελεστής ήταν 56%. Αλλά και πιο μπροστά, αμέσως μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, είχαμε τη λεγόμενη κατανομή βαρών. Ατομα με υψηλά εισοδήματα έπρεπε να πληρώσουν στο κράτος, σε διάστημα 50 ετών, το 50% της περιουσίας τους ως φόρο ιδιοκτησίας. Νομίζω ότι στη Ελλάδα δεν υπάρχει σωστή ισορροπία στα προγράμματα σταθεροποίησης. Θα έπρεπε να επιχειρηθεί και η συμμετοχή των πλουσίων σε αυτά».

ΤΑ ΠΕΝΤΕ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗ ΣΩΤΗΡΙΑ

1 Συντονισμός των οικονομικών πολιτικών των χωρών-μελών της ευρωζώνης 2 «Κούρεμα» του χρέους κατά 40%-50%,δηλαδή κατά 150 δισ.ευρώ 3 Μείωση των τόκων για τα δάνεια στο 3%. 4 Εκδοση ευρωομολόγων,τα οποία θα απαλλάξουν τη χώρα από την «τυραννία των αγορών» 5 Εκπόνηση μιας στρατηγικής της ανάπτυξης,που θα πρέπει να μπει άμεσα σε εφαρμογή

Saturday, July 9, 2011

More on Russell: the most precious legacy

Bertrand Russell was asked in an interview, what message he would like to send to the future generations.
He said two things, one intellectual and one moral:

- When you are studying on any matter, or considering Philosophy, ask yourself only what are the facts and what is the truth that the facts bear out. Never let yourself be diverted, either by what you wish to believe, or by what you think it would have been beneficient socially effects, if it were believed, but look only and solely at what are the facts.

- Love is wise; hatred is foolish.
If we are to live together and not to die together, we must learn a kind of charity and a kind of tolerance which is absolutely vital to the continuation of human lif on this planet.


The corresponding part of the interview:

Bertrand Russell

Η ομoρφιά της καθαρής σκέψης του Ράσσελ

«Τρία πάθη, απλά αλλά εξαιρετικά δυνατά, έχουν εξουσιάσει τη ζωή μου: η λαχτάρα για έρωτα, η αναζήτηση για γνώση και η αβάσταχτη λύπη για τα δεινά του κόσμου». Αυτά ήταν τα κινητήρια πάθη του Άγγλου φιλοσόφου, μαθηματικού και ειρηνιστή ακτιβιστή Bertrand Russell.

Πώς να ζούμε με την αβεβαιότητα, χωρίς ωστόσο να παραλύουμε απο το δισταγμό, ίσως είναι το κύριο πράγμα που μπορεί να μας διδάξει η φιλοσοφία – Bertrand Russell

New York Times blames european policies regarding Greece

From NY Times:

Fumbling Toward Default

Published: July 6, 2011

An outright default by Greece on nearly a half-trillion dollars of outstanding debt obligations would be a catastrophe for Greece, for its European creditor banks and for financial institutions everywhere as credit-default swaps on Greek debt worked their way through the derivatives markets. It does not need to happen, but barring an unexpected show of European political and economic leadership, that outcome is becoming increasingly likely.

The latest chapter in the sorry saga was written over the past week. At the insistence of European political leaders, Greece’s governing Socialists voted to apply another dose of growth-killing austerity to the country’s nearly inert economy. Austerity measures in the past have done more harm than good, but threatened with a cutoff of needed European loans, the Socialists saw no other responsible course. (Opposition conservatives ignored European pressures and voted no.)

In return, Europe was supposed to release the next installment of bailout money and come up with a new long-term assistance plan designed to permit Greece to recover and repay. Predictably, the short-term money, urgently needed to keep French and German banks solvent, was easily approved. Long-term relief, urgently needed to keep Greek hopes for recovery alive, was put off until after Europe’s August holiday.

Waiting accomplishes nothing. In two months, there is every likelihood that Greece’s debts will be larger, private investors more skittish, and interest rates higher. And the re-election contests that dominate the thinking of Chancellor Angela Merkel of Germany and President Nicolas Sarkozy of France will be that much closer.

Greece’s debts will keep rising as interest rates remain very high and its economic growth very slow. Greece now pays more than 20 percent for private lending and more than 5 percent for European bailout money. Its economy has been shrinking for a third straight year.

Lower interest rates and higher growth rates are the key to avoiding default. One quick way to reduce interest rates would be to issue new European bonds to refinance much of Greece’s existing debt. The European Union, which has a good credit rating, can raise funds at between 3 percent and 4 percent interest. Other options exist, but all involve refinancing by existing Europe-wide financial institutions, like the European Central Bank, or new ones.

Given enough time, and enough fiscal room to restart growth, Greece could pay back the refinanced debt in full. Relaxing Europe’s demands for fiscal contraction, together with tax reforms, privatization of publicly owned services and utilities, and continued efforts to reopen the Greek labor market, could help generate sufficient growth for Greece to begin paying down its debts.

Mrs. Merkel, Mr. Sarkozy and other European leaders, however, are not even talking about this kind of approach. They focus instead on complex and dubious plans to disguise the losses of their banks. They insist against logic and evidence that private lenders will voluntarily participate in refinancing Greek debt. They still pretend that Greece is not slowly moving toward default. Such blinkered views do not help Greece, and will not prevent default or mitigate its consequences.

Friday, July 8, 2011

Πεσσόα: Σκέψεις

Μερικές διάσπαρτες σκέψεις του Πεσσόα απο το "Βιβλίο της Ανυσηχίας" που υπογράφει ως Μπερνάρντο Σοάρες (εκδόσεις Εξάντας).

- Έτσι, μην ξέροντας να πιστεύω στον Θεό, και μην μπορώντας να πιστέψω σε ένα σύνολο ζώων (εννοεί την Ανθρωπότητα), έμεινα, όπως άλλοι στην παρυφή του ανθρώπινου πλήθους, σ΄εκείνη την απόσταση από τα πάντα την οποία κοινώς αποκαλούμε Παρακμή. Η Παρακμή είναι η ολοκληρωτική απώλεια της ασυνειδησίας. διότι η ασυνειδησία είναι η βάση της ζωής. Αν η καρδιά μπορούσε να σκεφτεί, θα σταματούσε.

- Για τη Ζωή και τη δημιουργία: Θεωρώ τη ζωή ένα πανδοχείο όπου πρέπει να μείνω μέχρι να έρθει η άμαξα της αβύσσου. [...] Θα μπορούσα να θεωρήσω αυτό το πανδοχείο φυλακή γιατί είμαι υποχρεωμένος να περιμένω εκεί μέσα. Θα μπορούσα να το θεωρήσω ένα χώρο συναναστροφών γιατί εκεί συναντιέμαι με άλλους ανθρώπους.[...] Τα αφήνω αυτά σε όσους κλείνονται στο δωμάτιο τους και ξαπλώνουν άβουλοι στο κρεβάτι τους, όπου περιμένουν χωρίς ύπνο, τα αφήνω σε όσους συζητούν στα σαλόνια απ΄όπου οι μουσικές και οι φωνές φθάνουν ευχάριστες ως εμένα. Κάθομαι στην πόρτα και μεθώ τα μάτια μου και τά αυτιά μου με τα χρώματα και τους ήχους του τοπίου, και τραγουδώ αργά, μόνο για μένα, αόριστες μελωδίες που συνθέτω ενόσω περιμένω. [...] Απολαμβάνω την αύρα που μου δίνεται και την ψηχή που μου δόθηκε για να την απολαμβάνω. Αν αυτό που αφήνω γραμμένο στο βιβλίο των ταξιδιωτών θα μπορούσε, αν διαβαστεί κάποτε από άλλους, να τους κρατήσει συντροφιά στη διάρκεια του ταξιδιού τους, θα ήταν καλά. Αν δεν το διαβάσουν ή δεν τους διασκεδάσει, πάλι καλά θα είναι.

- Γιά τη Λογοτεχνία: Η λογοτεχνία, που είναι η τέχνη παντρεμένη με τη σκέψη και η πραγματοποίηση χωρίς το ελάττωμα της πραγματικότητας, μου φαίνεται πως είναι ο σκοπός προς τον οποίο θα έπρεπε να τείνει κάθε ανθρώπινη προσπάθεια, αν ήταν πραγματικά ανθρώπινη και όχι μια επιπολαιότητα του ζωώδους. Πιστεύω πως λέω κάποιο πράγμα είναι διατηρώ την αρετή του και του αφαιρώ τον τρόμο. Οι αγροί είναι πιό πράσινοι στο λόγο παρά στην πρασινάδα τους. Τα άνθη, αν περιγράφονταν με φράσεις που τα περιγράφουν στο χώρο της φαντασίας, θα είχαν χρώματα ανεξίτηλα που η ζωή των κυττάρων δεν επιτρέπει.


- Αναφέρει μια φράση του εξελικτικού ζωολόγου Ernst Haeckel: Ο ανώτερος άνθρωπος (ο Καντ ή ο Γκαίτε, νομίζω πως λέει) βρίσκεται πολύ πιο μακρυά από τον συνηθισμένο άνθρωπο απ'ότι ο συνηθισμένος άνθρωπος από τον πίθηκο.
Όσο απέχει ο Υπεράνθρωπος από το σκυλολόι που θα'λεγε και ο Νίτσε. Με μεγάλη θλίψη συμφωνώ με αυτή τη διαπίστωση. Και ύστερα διερωτώμαι: είναι η απόσταση αυτή προιόν βιολογικών/γεννετικών καταβολών ή αποτέλεσμα της συνεχούς, επίπονης πνευματικής προσπάθειας των ανώτερων ανθρώπων; Λες και έχει καμία σημασία...

Sunday, July 3, 2011

Αμερικάνικα προβλήματα

Από το Βήμα:

Η ισχυρότερη πολεµική µηχανή που είδε ποτέ ο κόσµος διεξήγαγε σε αυτό το διάστηµα δύο µεγάλης κλίµακας πολέµους, στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν. Κανείς από αυτούς δεν έληξε µε ξεκάθαρη νίκη. Το Ιράκ, που για τόσο καιρό κυριάρχησε στην αµερικανική κοινή γνώµη, έχει σε µεγάλο βαθµό ξεχαστεί από τα ΜΜΕ.

«Είναι πια Ιστορία» – µε την έννοια που χρησιµοποιούν τη λέξη στην Αµερική.

Ο πρόεδρος Μπαράκ Οµπάµα διακήρυξε πως οι αµερικανικές δυνάµεις θα αποχωρήσουν σύµφωνα µε το προαναγγελθέν χρονοδιάγραµµα. Η Αµερική, όπως λέει, πρέπει να συγκεντρωθεί στην ανασυγκρότηση του δικού της έθνους.

Οι περισσότεροι Αµερικανοί συµφωνούν.

Το 56% των ερωτηθέντων στην τελευταία σφυγµοµέτρηση της Pew λένε ότι τα αµερικανικά στρατεύµατα πρέπει να επιστρέψουν από το Αφγανιστάν «το συντοµότερο δυνατόν». Σε ένα ιστολόγιο ο Οµπάµα συγκρίνεται µε έναν άλλον ηγέτη που αποχώρησε από το Αφγανιστάν έπειτα από µια δεκαετία στρατιωτικών επιχειρήσεων για να επικεντρωθεί στην οικονοµική και κοινωνική ανασυγκρότηση της χώρας του. Ο αµερικανός πρόεδρος αποκαλείται «Μπαράκ Γκορµπατσόφ».

Για σταθείτε: οι διαφορές ανάµεσα στις ΗΠΑ του 2011 και στη Σοβιετική Ενωση του 1988 είναι τεράστιες. Θα ήταν πιο ταιριαστή µια σύγκριση µε τη Βρετανία του 1911. Κι όµως είναι σαφές ότι οι ΗΠΑ αντιµετωπίζουν τη δική τους εκδοχή των οικονοµικών, κοινωνικών και πολιτικών προβληµάτων που τείνουν να συσσωρεύονται όταν µια χώρα αποκτήσει πολύ µεγάλη ισχύ για κάποιο διάστηµα.

Η Αµερική επιβαρύνεται µε τα φορτία της στρατηγικής υπερέκτασης που περιέγραψε ο ιστορικός Πολ Κένεντι στο διάσηµο βιβλίο «Ανοδος και πτώση των µεγάλων δυνάµεων». Το συνολικό κόστος για τις ΗΠΑ των πολέµων σε Ιράκ και Αφγανιστάν, όπως και άλλων στρατιωτικών επιχειρήσεων µετά τις 11.9.2001, υπολογίζεται σε σηµερινά δολάρια πως είναι σχεδόν τετραπλάσιο από το κόστος του Β’ Παγκοσµίου Πολέµου.

Πέρα από τη στρατηγική υπερέκταση, οι ΗΠΑ υποφέρουν και από την υπερέκταση του κράτους πρόνοιας. Οι διαφορές σε αυτόν τον τοµέα µεταξύ Ευρώπης και ΗΠΑ είναι πολύ µικρότερες απ’ ό,τι νοµίζουµε. Ως το 2015 εκτιµάται ότι οι δαπάνες για κοινωνική ασφάλιση και περίθαλψη θα φτάσουν σχεδόν το 50% των συνολικών δαπανών της αµερικανικής κυβέρνησης. Τα άλλα µισά είναι κυρίως τόκοι για την εξυπηρέτηση του πολύ υψηλού χρέους και αµυντικές δαπάνες. Για ορισµένες Πολιτείες όπως η Καλιφόρνια η δηµοσιονοµική εικόνα είναι ακόµη πιο ζοφερή.

Αρα οι δηµόσιες δαπάνες πρέπει να περικοπούν. Κι όµως οι υποδοµές – δρόµοι, σιδηρόδροµοι, δίκτυα ηλεκτροδότησης, νοσοκοµεία, σχολεία – δείχνουν όλα τα σηµάδια της µακρόχρονης εγκατάλειψης. Κάθε φορά που έρχοµαι στις ΗΠΑ µε συγκλονίζουν οι ενδείξεις ορατής αποσύνθεσης. ∆εν είναι µόνο οι λακκούβες. Υπάρχουν βαθύτερα ζητήµατα, όπως τα κενά στην πρωτοβάθµια και στη δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Μόνο τα πανεπιστήµια των ΗΠΑ εξακολουθούν να µην έχουν αντίπαλο.



Σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε την Τετάρτη ο πρόεδρος έδειξε την ενόχλησή του για τη νέα κοµµατική σύγκρουση γύρω από την αύξηση της οροφής του αµερικανικού χρέους – τόσο στη Γερουσία όσο και σε πολλές Πολιτείες. Το υπέροχο συνταγµατικό πλαίσιο πολιτικών αντιβάρων που σχεδιάστηκε για να αποτρέψει την επιστροφή της βρετανικής τυραννίας έχει ατροφήσει σε ένα σύστηµα που κάνει τη µεταρρύθµιση δυσκολότερη και από επανάσταση...

Υπάρχουν βέβαια και χειρότερα. Η Νέα Ρώµη δεν έγινε ακόµη νέα Ελλάδα. Ισως όµως η Ευρωπαϊκή Ενωση και οι ΗΠΑ να ανταγωνίζονται ποιος θα παρακµάσει ταχύτερα. Η Αµερική προηγείται ακόµη σε αρκετούς τοµείς, αλλά ένας Ρεπουµπλικανός – όχι ∆ηµοκρατικός – γερουσιαστής µου είπε πέρυσι πως «αυτή η χώρα θα γίνει Ελλάδα, µε τη διαφορά ότι εµείς δεν έχουµε την Ευρωπαϊκή Ενωση για να µας σώσει»!

Το ότι οι Αµερικανοί ξύπνησαν και καταλαβαίνουν σε τι λάκκο έχουν πέσει είναι ελπιδοφόρο. Το ότι δεν µπορούν να συνεννοηθούν µεταξύ τους για το πώς θα βγουν δεν είναι και τόσο ενθαρρυντικό.

O κ. Τίμοθι Γκάρτον Ας είναι καθηγητής Ευρωπαϊκών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης

Saturday, July 2, 2011