If Sharks were Men, by Bertolt Brecht
"If sharks were men," Mr. Keuner was asked by his landlady's little girl, "would they be nicer to the little fishes?"
"Certainly," he said. "If sharks were men, they would build enormous boxes in the ocean for the little fish, with all kinds of food inside, both vegetable and animal. They would take care that the boxes always had fresh water, and in general they would make all kinds of sanitary arrangements. If, for example, a little fish were to injure a fin, it would immediately be bandaged, so that it would not die and be lost to the sharks before its time. So that the little fish would not become melancholy, there would be big water festivals from time to time; because cheerful fish taste better than melancholy ones.
"There would, of course, also be schools in the big boxes. In these schools the little fish would learn how to swim into the sharks' jaws. They would need to know geography, for example, so that they could find the big sharks, who lie idly around somewhere. The principal subject would, of course, be the moral education of the little fish. They would be taught that it would be the best and most beautiful thing in the world if a little fish sacrificed itself cheerfully and that they all had to believe the sharks, especially when the latter said they were providing for a beautiful future. The little fish would be taught that this future is assured only if they learned obedience. The little fish had to beware of all base, materialist, egotistical and Marxist inclinations, and if one of their number betrayed such inclinations they had to report it to the sharks immediately.
"If sharks were men, they would, of course, also wage wars against one another, in order to conquer other fish boxes and other little fish. The wars would be waged by their own little fish. They would teach their little fish that there as an enormous difference between themselves and the little fish belonging to the other sharks. Little fish, they would announce, are well known to be mute, but they are silent in quite different languages and hence find it impossible to understand one another. Each little fish that, in a war, killed a couple of other little fish, enemy ones, silent in their own language, would have a little order made of seaweed pinned to it and be awarded the title of hero.
"If sharks were men, there would, of course, also be art. There would be beautiful pictures, in which the sharks' teeth would be portrayed in magnificent colors and their jaws as pure pleasure gardens, in which one could romp about splendidly. The theaters at the bottom of the sea would show heroic little fish swimming enthusiastically into the jaws of sharks, and the music would be so beautiful that to the accompaniment of its sounds, the orchestra leading the way, the little fish would stream dreamily into the sharks' jaws, lulled by the most agreeable thoughts.
"There would also be a religion, if sharks were men. It would preach that little fish only really begin to live properly in the sharks' stomachs.
"Furthermore, if sharks were men there would be an end to all little fish being equal, as is the case now. Some would be given important offices and be placed above the others. Those who were a little bigger would even be allowed to eat up the smaller ones. That would be altogether agreeable for the sharks, since they themselves would more often get bigger bites to eat. And the bigger little fish, occupying their posts, would ensure order among the little fish, become teachers, officers, engineers in box construction, etc.
"In short, if sharks were men, they would for the first time bring culture to the ocean."
Thursday, May 13, 2010
Οι καρχαρίες του Μπρέχτ
Πόση ευφυία χρειαζεται για να περιγράψει κανείς τη λογική του κόσμου με μια σύντομη παραβολή, με μια τόσο απλοική ιστορία!
Αν οι καρχαρίες ήταν άνθρωποι
Μπέρτολτ Μπρεχτ
Ρώτησε κάποτε τον κύριο Κ. η κόρη της οικονόμου του: «Αν ήταν άνθρωποι οι καρχαρίες, θα φερόντουσαν καλύτερα στα μικρότερα ψάρια;» «Α, βέβαια» είπε ο κύριος Κ. «Αν ήταν άνθρωποι οι καρχαρίες, θα 'χτιζαν μέσα στη θάλασσα πελώρια κουτιά για τα μικρά ψάρια, και μέσα θα 'βαζαν κάθε λογής τρόφιμα, φυτά και ζώα. Θα φρόντιζαν να υπάρχει πάντα τρεχούμενο νερό στα κουτιά, και θα έπαιρναν κάθε λογής μέτρα υγιεινής. Κι όταν, ας πούμε, κανένα ψαράκι χτυπούσε στο πτερύγιό του, οι καρχαρίες θα του 'βαζαν αμέσως επίδεσμο, για να μην τους ψοφήσει πριν της ώρας του. Και για να μην πλήττουν τα ψαράκια, θα γίνονταν κάθε τόσο μεγάλα νεροπανηγύρια, γιατί τα χαρούμενα ψαράκια είνα πιο νόστιμα από τα λυπημένα. Στα μεγάλα αυτά κουτιά θα υπήρχαν, φυσικά, και σχολεία, και τα ψαράκια θα μάθαιναν να κολυμπούν στο λαρύγγι του καρχαρία. Θα χρειάζονταν όμως και λίγη γεωγραφία, Π.χ. για να ανακαλύπτουν τα μέρη όπου τεμπελιάζουν οι μεγάλοι καρχαρίες. Το κυριότερο θα ήταν, όμως , η ηθική διαπαιδαγώγηση των ψαριών. Θα τα δίδασκαν πως το Μέγιστο και το Άριστο για κάθε ψαράκι, είναι η αυτοθυσία, και πως όλα τους πρέπει να ατενίζουν με πίστη τους καρχαρίες, ιδίως όταν τούς υπόσχονται ένα σίγουρο μέλλον. Τα ψαράκια θα έπρεπε να το χωνέψουν πως το μέλλον αυτό θα εξασφαλιζόταν μόνο με τη δική τους υπακοή. Τα ψαράκια θα 'πρεπε ν' αποβάλουν κάθε ευτελή, υλιστική, εγωιστική και μαρξιστική τάση, και να αναφέρουν επί τόπου στους καρχαρίες κάθε ψαράκι που τύχαινε να εκδηλώσει παρόμοιες τάσεις. Αν ήταν άνθρωποι οι καρχαρίες, θα έκαναν φυσικά και πολέμους για να κατακτήσουν ξένα ψαροκούτια και ξένα ψαράκια. Στους πολέμους αυτούς θα πολεμούσαν τα ψαράκια, στο πλευρό του καρχαρία τους. Τα ψαράκια θα μάθαιναν πως τα χωρίζουν τεράστιες διαφορές από τα ψαράκια των άλλων καρχαριών. Είναι γνωστό, θα τους έλεγαν, ότι τα ψαράκια δε μιλούν. Σωπαίνουν όμως σε ένα σωρό γλώσσες, γι' αυτό και είναι αδύνατο να συνεννοηθούν μεταξύ τους. Κι όταν κάποιο ψαράκι σκότωνε στον πόλεμο άλλα ψαράκια, εχθρικά, που σώπαιναν σε ξένη γλώσσα, του καρφίτσωναν ένα μικρούτσικο παράσημο από φύκι και το αναγόρευαν ήρωα. Αν ήταν άνθρωποι οι καρχαρίες , θα είχαν βέβαια και καλές τέχνες. Θα είχαν ωραίους πίνακες, που θα έδειχναν τα δόντια των καρχαριών με εξαίσια χρώματα, και τα λαρύγγια τους θα ήταν σωστοί παραδείσιοι κήποι για λαμπρή περιδιάβαση. Στα θέατρα του βυθού, ηρωικά ψαράκια θα κολυμπούσαν πασίχαρα στο λαρύγγι του καρχαρία, και θα 'παιζε τόσο ωραία μουσική, που τα ψαράκια, τυλιγμένα στους ήχους της, θ' ακολουθούσαν την ορχήστρα σαν υπνωτισμένα, σαν ονειροπαρμένα από σκέψεις υπέροχες, τραβώντας γραμμή για τ' ανοιγμένα στόματα. Θα είχαν όμως και θρησκεία οι καρχαρίες, αν ήταν άνθρωποι. Κι η θρησκεία τους θα δίδασκε στα ψαράκια πως η αληθινή ζωή αρχίζει μόνο στην κοιλιά του καρχαρία. Κατά τα άλλα, το σημερινό καθεστώς θα καταργούνταν, αν γίνονταν άνθρωποι οι καρχαρίες, και τα ψαράκια δε θα ήταν όλα ίσα κι όμοια. Μερικά θα έπαιρναν αξιώματα, και θα 'ταν ανώτερα από τ' άλλα ψαράκια, κι ακόμη τα λίγο μεγαλύτερα θα είχαν το δικαίωμα να τρώνε τα πιο μικρά. Αυτό θα βόλευε τους καρχαρίες, που έτσι θα έτρωγαν συχνότερα μεγάλα κομμάτια. Και τα μεγαλύτερα ψαράκια, που θα είχαν πιάσει τα πόστα, θα επέβαλλαν την τάξη στα υπόλοιπα ψαράκια, και θα γίνονταν στα ψαροκούτια δάσκαλοι, αξιωματικοί, μηχανικοί και άλλα πολλά. Με δυο λόγια, η θάλασσα θ' αποκτούσε πολιτισμό μόνο αν γίνονταν άνθρωποι οι καρχαρίες».
Αν οι καρχαρίες ήταν άνθρωποι
Μπέρτολτ Μπρεχτ
Ρώτησε κάποτε τον κύριο Κ. η κόρη της οικονόμου του: «Αν ήταν άνθρωποι οι καρχαρίες, θα φερόντουσαν καλύτερα στα μικρότερα ψάρια;» «Α, βέβαια» είπε ο κύριος Κ. «Αν ήταν άνθρωποι οι καρχαρίες, θα 'χτιζαν μέσα στη θάλασσα πελώρια κουτιά για τα μικρά ψάρια, και μέσα θα 'βαζαν κάθε λογής τρόφιμα, φυτά και ζώα. Θα φρόντιζαν να υπάρχει πάντα τρεχούμενο νερό στα κουτιά, και θα έπαιρναν κάθε λογής μέτρα υγιεινής. Κι όταν, ας πούμε, κανένα ψαράκι χτυπούσε στο πτερύγιό του, οι καρχαρίες θα του 'βαζαν αμέσως επίδεσμο, για να μην τους ψοφήσει πριν της ώρας του. Και για να μην πλήττουν τα ψαράκια, θα γίνονταν κάθε τόσο μεγάλα νεροπανηγύρια, γιατί τα χαρούμενα ψαράκια είνα πιο νόστιμα από τα λυπημένα. Στα μεγάλα αυτά κουτιά θα υπήρχαν, φυσικά, και σχολεία, και τα ψαράκια θα μάθαιναν να κολυμπούν στο λαρύγγι του καρχαρία. Θα χρειάζονταν όμως και λίγη γεωγραφία, Π.χ. για να ανακαλύπτουν τα μέρη όπου τεμπελιάζουν οι μεγάλοι καρχαρίες. Το κυριότερο θα ήταν, όμως , η ηθική διαπαιδαγώγηση των ψαριών. Θα τα δίδασκαν πως το Μέγιστο και το Άριστο για κάθε ψαράκι, είναι η αυτοθυσία, και πως όλα τους πρέπει να ατενίζουν με πίστη τους καρχαρίες, ιδίως όταν τούς υπόσχονται ένα σίγουρο μέλλον. Τα ψαράκια θα έπρεπε να το χωνέψουν πως το μέλλον αυτό θα εξασφαλιζόταν μόνο με τη δική τους υπακοή. Τα ψαράκια θα 'πρεπε ν' αποβάλουν κάθε ευτελή, υλιστική, εγωιστική και μαρξιστική τάση, και να αναφέρουν επί τόπου στους καρχαρίες κάθε ψαράκι που τύχαινε να εκδηλώσει παρόμοιες τάσεις. Αν ήταν άνθρωποι οι καρχαρίες, θα έκαναν φυσικά και πολέμους για να κατακτήσουν ξένα ψαροκούτια και ξένα ψαράκια. Στους πολέμους αυτούς θα πολεμούσαν τα ψαράκια, στο πλευρό του καρχαρία τους. Τα ψαράκια θα μάθαιναν πως τα χωρίζουν τεράστιες διαφορές από τα ψαράκια των άλλων καρχαριών. Είναι γνωστό, θα τους έλεγαν, ότι τα ψαράκια δε μιλούν. Σωπαίνουν όμως σε ένα σωρό γλώσσες, γι' αυτό και είναι αδύνατο να συνεννοηθούν μεταξύ τους. Κι όταν κάποιο ψαράκι σκότωνε στον πόλεμο άλλα ψαράκια, εχθρικά, που σώπαιναν σε ξένη γλώσσα, του καρφίτσωναν ένα μικρούτσικο παράσημο από φύκι και το αναγόρευαν ήρωα. Αν ήταν άνθρωποι οι καρχαρίες , θα είχαν βέβαια και καλές τέχνες. Θα είχαν ωραίους πίνακες, που θα έδειχναν τα δόντια των καρχαριών με εξαίσια χρώματα, και τα λαρύγγια τους θα ήταν σωστοί παραδείσιοι κήποι για λαμπρή περιδιάβαση. Στα θέατρα του βυθού, ηρωικά ψαράκια θα κολυμπούσαν πασίχαρα στο λαρύγγι του καρχαρία, και θα 'παιζε τόσο ωραία μουσική, που τα ψαράκια, τυλιγμένα στους ήχους της, θ' ακολουθούσαν την ορχήστρα σαν υπνωτισμένα, σαν ονειροπαρμένα από σκέψεις υπέροχες, τραβώντας γραμμή για τ' ανοιγμένα στόματα. Θα είχαν όμως και θρησκεία οι καρχαρίες, αν ήταν άνθρωποι. Κι η θρησκεία τους θα δίδασκε στα ψαράκια πως η αληθινή ζωή αρχίζει μόνο στην κοιλιά του καρχαρία. Κατά τα άλλα, το σημερινό καθεστώς θα καταργούνταν, αν γίνονταν άνθρωποι οι καρχαρίες, και τα ψαράκια δε θα ήταν όλα ίσα κι όμοια. Μερικά θα έπαιρναν αξιώματα, και θα 'ταν ανώτερα από τ' άλλα ψαράκια, κι ακόμη τα λίγο μεγαλύτερα θα είχαν το δικαίωμα να τρώνε τα πιο μικρά. Αυτό θα βόλευε τους καρχαρίες, που έτσι θα έτρωγαν συχνότερα μεγάλα κομμάτια. Και τα μεγαλύτερα ψαράκια, που θα είχαν πιάσει τα πόστα, θα επέβαλλαν την τάξη στα υπόλοιπα ψαράκια, και θα γίνονταν στα ψαροκούτια δάσκαλοι, αξιωματικοί, μηχανικοί και άλλα πολλά. Με δυο λόγια, η θάλασσα θ' αποκτούσε πολιτισμό μόνο αν γίνονταν άνθρωποι οι καρχαρίες».
Friday, May 7, 2010
Εξω από το Ευρώ;
Από την "Καθημερινή" , 7/5/2010
Τέλος παιxνιδιού για την Ελλάδα
Του Paul Krugman
Την άποψη ότι η Ελλάδα πρέπει να εγκαταλείψει την Ευρωζώνη, εκφράζει ο νομπελίστας οικονομολόγος Πολ Κρούγκμαν, με άρθρο του στο μπλογκ των New York Times, στο οποίο μεταξύ άλλων σημειώνει ότι η χώρα έχει αρχίσει να μοιάζει με την Αργεντινή το 2001.
Του Paul Krugman
Πολλοί σχολιαστές πιστεύουν τώρα ότι η Ελλάδα θα αναδιαρθρώσει τελικά το χρέος της – κάτι που σημαίνει ότι θα αρνηθεί ένα μέρος του. Συμφωνώ. Αλλά τα επιχειρήματα φαίνεται ότι σε αυτό σημείο στερεύουν. Λάθος.
Στην ουσία, η κοινή εκτίμηση πως η Ελλάδα θα καταλήξει σε στάση πληρωμών, είναι πιθανόν υπερβολικά αισιόδοξη. Εχω την αίσθηση ότι η Ελλάδα στο τέλος θα εγκαταλείψει και το ευρώ.
Ηδη, ο συλλογισμός μου έχει διαφανεί: ακόμη και με την αναδιάρθρωση του χρέους, η Ελλάδα θα έχει σοβαρά προβλήματα, παγιδευμένη σε πρόγραμμα λιτότητας, ώστε να καλύψει απλώς το δημοσιονομικό έλλειμμα.
Το μόνο πράγμα που θα μπορούσε να μειώσει την ανάγκη για μέτρα λιτότητας θα ήταν κάτι που βοήθησε στην ανάπτυξη της οικονομίας ή τουλάχιστον δεν ώθησε προς την αντίθετη κατεύθυνση. Κάτι που θα μείωνε τα οικονομικά βάρη• θα μπορούσε επίσης να αυξήσει τα έσοδα, περιορίζοντας τα μέτρα κατά των φορολογούμενων.
Αλλά ο μόνος δρόμος προς την οικονομική ανάπτυξη είναι η αύξηση των εξαγωγών – που μπορεί να επιτευχθεί μόνον εάν μειωθούν δραστικά το ελληνικό κόστος και οι τιμές, σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη.
Εάν η Ελλάδα ήταν μια συμπαγής κοινωνία με σύστημα συλλογικής ρύθμισης των μισθών, ένα είδος Αυστρίας στο Αιγαίο, θα ήταν πιθανό να επιτευχθεί κάτι τέτοιο, μέσω μιας συλλογικά συμφωνημένης μείωσης των μισθών – μέσω μιας «εσωτερικής υποτίμησης».
Αλλά, όπως δείχνουν τα θλιβερά γεγονότα του σήμερα, δεν είναι.
Η εναλλακτική οδός είναι η υποτίμηση – που σημαίνει εγκατάλειψη του ευρώ.
Οποιαδήποτε αναγγελία των σχεδίων εξόδου από την Ευρωζώνη, όπως σημειώνει ο οικονομολόγος Μπάρι Αϊχενγκριν, θα σήμαινε την καταστροφή των τραπεζών. Για τον ίδιο λόγο, οποιοσδήποτε υπαινιγμός από εξωτερικούς παράγοντες, όπως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, για την ύπαρξη αυτής της εναλλακτικής θα πυροδοτούσε θεαματική επίθεση στις ελληνικές τράπεζες και συνεπώς δεν μπορεί να γίνει. Ουσιαστικά, δεν πρέπει να θίγουμε το θέμα.
Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να συμβεί. Η Ελλάδα έχει ήδη αρχίσει να μοιάζει με την Αργεντινή το 2001.
Για να είμαι σαφής, δεν πρόκειται για μια εναλλακτική αντί της αναδιάρθρωσης οδό• είναι κάτι που ενδέχεται να απαιτηθεί πέρα από την αναδιάρθρωση, προκειμένου να καταστεί εφικτή η δημοσιονομική προσαρμογή.
Ελπίζω ότι κάπου, βαθιά στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και του ελληνικού υπουργείου Οικονομικών, οι άνθρωποι σκέφτονται το αδιανόητο. Διότι αυτή η φριχτή έκβαση έχει αρχίσει να μοιάζει καλύτερη από άλλες πιθανές.
Το πρωτότυπο άρθρο στα αγγλικα:
http://krugman.blogs.nytimes.com/2010/05/05/greek-end-game/
Τέλος παιxνιδιού για την Ελλάδα
Του Paul Krugman
Την άποψη ότι η Ελλάδα πρέπει να εγκαταλείψει την Ευρωζώνη, εκφράζει ο νομπελίστας οικονομολόγος Πολ Κρούγκμαν, με άρθρο του στο μπλογκ των New York Times, στο οποίο μεταξύ άλλων σημειώνει ότι η χώρα έχει αρχίσει να μοιάζει με την Αργεντινή το 2001.
Του Paul Krugman
Πολλοί σχολιαστές πιστεύουν τώρα ότι η Ελλάδα θα αναδιαρθρώσει τελικά το χρέος της – κάτι που σημαίνει ότι θα αρνηθεί ένα μέρος του. Συμφωνώ. Αλλά τα επιχειρήματα φαίνεται ότι σε αυτό σημείο στερεύουν. Λάθος.
Στην ουσία, η κοινή εκτίμηση πως η Ελλάδα θα καταλήξει σε στάση πληρωμών, είναι πιθανόν υπερβολικά αισιόδοξη. Εχω την αίσθηση ότι η Ελλάδα στο τέλος θα εγκαταλείψει και το ευρώ.
Ηδη, ο συλλογισμός μου έχει διαφανεί: ακόμη και με την αναδιάρθρωση του χρέους, η Ελλάδα θα έχει σοβαρά προβλήματα, παγιδευμένη σε πρόγραμμα λιτότητας, ώστε να καλύψει απλώς το δημοσιονομικό έλλειμμα.
Το μόνο πράγμα που θα μπορούσε να μειώσει την ανάγκη για μέτρα λιτότητας θα ήταν κάτι που βοήθησε στην ανάπτυξη της οικονομίας ή τουλάχιστον δεν ώθησε προς την αντίθετη κατεύθυνση. Κάτι που θα μείωνε τα οικονομικά βάρη• θα μπορούσε επίσης να αυξήσει τα έσοδα, περιορίζοντας τα μέτρα κατά των φορολογούμενων.
Αλλά ο μόνος δρόμος προς την οικονομική ανάπτυξη είναι η αύξηση των εξαγωγών – που μπορεί να επιτευχθεί μόνον εάν μειωθούν δραστικά το ελληνικό κόστος και οι τιμές, σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη.
Εάν η Ελλάδα ήταν μια συμπαγής κοινωνία με σύστημα συλλογικής ρύθμισης των μισθών, ένα είδος Αυστρίας στο Αιγαίο, θα ήταν πιθανό να επιτευχθεί κάτι τέτοιο, μέσω μιας συλλογικά συμφωνημένης μείωσης των μισθών – μέσω μιας «εσωτερικής υποτίμησης».
Αλλά, όπως δείχνουν τα θλιβερά γεγονότα του σήμερα, δεν είναι.
Η εναλλακτική οδός είναι η υποτίμηση – που σημαίνει εγκατάλειψη του ευρώ.
Οποιαδήποτε αναγγελία των σχεδίων εξόδου από την Ευρωζώνη, όπως σημειώνει ο οικονομολόγος Μπάρι Αϊχενγκριν, θα σήμαινε την καταστροφή των τραπεζών. Για τον ίδιο λόγο, οποιοσδήποτε υπαινιγμός από εξωτερικούς παράγοντες, όπως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, για την ύπαρξη αυτής της εναλλακτικής θα πυροδοτούσε θεαματική επίθεση στις ελληνικές τράπεζες και συνεπώς δεν μπορεί να γίνει. Ουσιαστικά, δεν πρέπει να θίγουμε το θέμα.
Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να συμβεί. Η Ελλάδα έχει ήδη αρχίσει να μοιάζει με την Αργεντινή το 2001.
Για να είμαι σαφής, δεν πρόκειται για μια εναλλακτική αντί της αναδιάρθρωσης οδό• είναι κάτι που ενδέχεται να απαιτηθεί πέρα από την αναδιάρθρωση, προκειμένου να καταστεί εφικτή η δημοσιονομική προσαρμογή.
Ελπίζω ότι κάπου, βαθιά στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και του ελληνικού υπουργείου Οικονομικών, οι άνθρωποι σκέφτονται το αδιανόητο. Διότι αυτή η φριχτή έκβαση έχει αρχίσει να μοιάζει καλύτερη από άλλες πιθανές.
Το πρωτότυπο άρθρο στα αγγλικα:
http://krugman.blogs.nytimes.com/2010/05/05/greek-end-game/
Paul Krugman about Greece: Out of Euro?
"Greek End Game
Many commentators now believe that Greece will end up restructuring its debt — a euphemism for partial repudiation. I agree. But the reasoning seems to stop there, which is wrong. In effect, the consensus that Greece will end up defaulting is probably too optimistic. I’m growing increasingly convinced that Greece will end up leaving the euro, too.
I’ve basically laid out the logic already: even with a debt restructuring, Greece will be in deep trouble, forced to engage in severe austerity — and provoke a deep slump — just to close the primary, non-interest deficit.
The only thing that could reduce that need for austerity would be something that helped the economy expand, or at least not contract as much. This would reduce the economic pain; it would also increase revenues, reducing the needed amount of fiscal austerity.
But the only route to economic expansion is higher exports — which can only be achieved if Greek costs and prices fall sharply relative to the rest of Europe.
If Greece were a highly cohesive society with collective wage-setting, a sort of Aegean Austria, it might be possible to do this via a collectively agreed reduction in wages across the board –an “internal devaluation.” But as today’s grim events show, it isn’t.
The alternative is a devaluation — which means leaving the euro.
Any announcement of plans to leave the euro would, as Eichengreen points out, trigger disastrous bank runs. By the same token, any suggestion by outside players, like the ECB, that the option exists would amount to invoking a speculative attack on Greek banks, and therefore can’t be made. The whole thing is effectively undiscussable.
But that doesn’t mean it can’t happen. Greece is already starting to look like Argentina 2001.
Again, this isn’t an alternative to debt restructuring; it’s what might be needed in addition to debt restructuring to make the fiscal adjustment possible.
I hope that somewhere, deep in the bowels of the ECB and the Greek Ministry of Finance, people are thinking about the unthinkable. Because this awful outcome is starting to look better than the alternatives."
The article can be found at the blog of Paul Krugman:
http://krugman.blogs.nytimes.com/
Many commentators now believe that Greece will end up restructuring its debt — a euphemism for partial repudiation. I agree. But the reasoning seems to stop there, which is wrong. In effect, the consensus that Greece will end up defaulting is probably too optimistic. I’m growing increasingly convinced that Greece will end up leaving the euro, too.
I’ve basically laid out the logic already: even with a debt restructuring, Greece will be in deep trouble, forced to engage in severe austerity — and provoke a deep slump — just to close the primary, non-interest deficit.
The only thing that could reduce that need for austerity would be something that helped the economy expand, or at least not contract as much. This would reduce the economic pain; it would also increase revenues, reducing the needed amount of fiscal austerity.
But the only route to economic expansion is higher exports — which can only be achieved if Greek costs and prices fall sharply relative to the rest of Europe.
If Greece were a highly cohesive society with collective wage-setting, a sort of Aegean Austria, it might be possible to do this via a collectively agreed reduction in wages across the board –an “internal devaluation.” But as today’s grim events show, it isn’t.
The alternative is a devaluation — which means leaving the euro.
Any announcement of plans to leave the euro would, as Eichengreen points out, trigger disastrous bank runs. By the same token, any suggestion by outside players, like the ECB, that the option exists would amount to invoking a speculative attack on Greek banks, and therefore can’t be made. The whole thing is effectively undiscussable.
But that doesn’t mean it can’t happen. Greece is already starting to look like Argentina 2001.
Again, this isn’t an alternative to debt restructuring; it’s what might be needed in addition to debt restructuring to make the fiscal adjustment possible.
I hope that somewhere, deep in the bowels of the ECB and the Greek Ministry of Finance, people are thinking about the unthinkable. Because this awful outcome is starting to look better than the alternatives."
The article can be found at the blog of Paul Krugman:
http://krugman.blogs.nytimes.com/
Thursday, May 6, 2010
Θεωρίες Συνωμοσίας
Ακούω πολλούς να ισχυρίζονται ότι πίσω από την οικονομική καταστροφή που σαρώνει την Ελλάδα, βρίσκεται η Αμερική που στοχεύοντας στην διάλυση του Ευρώ, βάλλει κατά του πιο εύκολου στόχου, ελπίζοντας ότι πιθανή κατάρρευση της ελληνικής οικονομίας θα συμπαρασύρει ολόκληρο το ευρωπαικό οικονομικό οικοδόμημα.
Σε μια χώρα που οι θεωρίες συνωμοσίας, και ειδικά εκείνες που περιέχουν πλούσιες δόσεις αντι-αμερικανικού αλατοπίπερου, είναι πολύ δημοφιλείς, στη χώρα που οι πολιτικοί και οι πολίτες της ανέκαθεν απεχθάνονταν την αυτοκριτική και λάτρευαν να αποδίδουν τα δεινά τους σε σκοτεινούς δαίμονες, μου φαίνεται πολύ λογικό να ευδοκιμούν τέτοιες απόψεις. Στο κάτω-κάτω, το καλό με τις θεωρίες συνωμοσίας είναι οτι κανείς δεν υποχρεούται να τεκμηριώσει τίποτα- το μόνο που χρειάζεται είναι ένας εντυπωσιακός δράκος.
Αν προσπαθήσει κάποιος να αντισταθεί για λίγο στη γοητεία (και την ευκολία) αυτού του τρόπου σκέψης και βασιστεί στα γεγονότα, στις ειδήσεις και τα στοιχεία, πιθανόν να σχηματιστεί μια εικόνα διαφορετική.
Κατ’ αρχήν, η επίσημη Αμερική (ο Ομπάμα συγκεκριμένα), πίεσε τους ευρωπαίους και ειδικά τη Γερμανία να συναινέσει στην παροχή βοήθειας στην χώρα μας ώστε να μην χρεοκοπήσει. Προς την ίδια κατεύθυνση επιχειρηματολογούν οι οικονομολόγοι και οι αρθρογράφοι στα αμερικάνικα Μέσα. Αντίθετα από ότι νομίζουμε, η κρατούσα άποψη φαίνεται να είναι σαφώς υπέρ της διάσωσης της Ελλάδας και της σταθερότητας του Ευρώ. Αυτή η πολιτική είναι απόλυτα δικαιολογημένη: το ελληνικό χρέος είναι υπερβολικά μεγάλο για να αφεθεί στην πτώχευση, εάν τα 300 εκατομμύρια δολλάρια που χρωστάμε (και σε αμερικανικες τράπεζες) χάνονταν, το ήδη τραυματισμένο (από την στεγαστική κρίση) τραπεζικό σύστημα θα έφτανε στα όρια του. (Όπως αναφέρουν σε άρθρο τους στους New York Times, οι LOUISE STORY, LANDON THOMAS Jr. and NELSON D. SCHWARTZ, στις 13/2/2010: “The country is, in the argot of banking, too big to be allowed to fail. Greece owes the world $300 billion, and major banks are on the hook for much of that debt. A default would reverberate around the globe.”)
Εάν μια μικρή οικονομία σαν της Ελλάδας, είναι ικανή να καταφέρει τέτοιο καίριο πλήγμα σε παγκόσμια κλίμακα, είναι ξεκάθαρο ότι- τουλάχιστον σε αυτή την κρίσιμη συγκυρία- η προοπτική της κατάρρευσης του Ευρώ και οι συνέπειες της, θα προκαλούσαν εφιάλτες και στον πιο φανατικό εχθρό της ευρωπαικής ενωποίησης.
Εδώ ωφείλω να ξεκαθαρίσω ότι δεν έχω καμία πρόθεση να υπερασπιστώ την τιμή της Αμερικής και την ηθική της πολιτικής της. Οι ΗΠΑ είναι μια υπερδύναμη με χαρακτηριστικά αυτοκρατορίας, η οποία, όπως όλες οι προηγούμενες αυτοκρατορίες, επέβαλλε την κυριαρχία της με μέσα που πολύ συχνά ήταν δόλια. Επίσης δεν έχουμε λόγους να αμφιβάλουμε, οτι το ίδιο θα συνεχίσει να πράττει και στο μέλλον, όπου και όποτε τα συμφέροντα της το επιτάσσουν. Σαν υπερδύναμη έχει κάθε λόγο να μην επιθυμεί ισχυρούς ανταγωνιστές στη διεθνή σκηνή. Για να φτάσει στο σημείο η Ευρώπη να απειλήσει την αμερικάνικη κυριαρχία, θα έπρεπε πρώτα να σταθεί γερά στα πόδια της, να έχει πολιτική οντότητα, συνεπή εξωτερική πολιτική, στρατιωτική ισχύ, αποτελεσματική διακυβέρνηση, κοινό όραμα, να καλλιεργήσει ουσιαστική επικοινωνία, εμπιστοσύνη και αλληλεγγύη ανάμεσα στα μέλη της. Είμαι βέβαιος ότι αυτή την προοπτική, οι ΗΠΑ θα έκαναν ό,τι μπορούσαν για να την παρεμποδίσουν. Ίσως να το έχουν κάνει ήδη. Πιθανώς έτσι να εξηγείται γιατί οι Άγγλοι είναι η μόνιμη πηγή αντίστασης σε κάθε ενοποιητική προοπτική και η ένθερμη ενθάρρυνση για διαρκή ποσοτική διεύρυνση με νέες χώρες, πριν προλάβουν οι προηγούμενες να ενσωματωθούν οργανικά και να αναπτύξουν ισχυρούς δεσμούς με τους υπόλοιπους εταίρους. Εάν οι Αμερικάνοι έδρασαν προς την κατεύθυνση αυτή, μάλλον δεν θα χρειάστηκε να μοχθήσουν πολύ. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες, αλλά και οι λαοί τους διεκόλυναν αφάνταστα: όπου τέθηκε σε δημοψήφισμα το ζήτημα του ευρωσυντάγματος (Γαλλία, Ολλανδία) οι λαοί το καταψήφισαν δηλώνοντας με εμφατικό τρόπο την αντίθεση τους στην πολιτική ένωση. Παράλληλα, οι πολιτικοί ηγέτες φαίνεται να συμβιβάστηκαν στην ιδέα μιας ΕΕ που θα μοιάζει περισσότερο με ζώνη οικονομικής και τελωνειακής συνεργασίας και σχεδόν καθόλου με ένα ενιαίο Ευρωπαικο Κράτος. Πιθανότατα η εξέλιξη αυτή να είναι απολύτως λογική και αναμενόμενη. Η ειρήνη και η συνεργασία στην ήπειρο μας, ήταν πάντα ένα μικρό διάλειμα ανάμεσα σε καταστροφικούς πολέμους. Ίσως να μην είμαστε έτοιμοι ακόμα, ίσως να παραμένουν περισσότερα αυτά που μας χωρίζουν από εκείνα που μας ενώνουν. Οι Γερμανοί δεν βλέπουν κανέναν λόγο να πληρώσουν τα σπασμένα των «τεμπέληδων» Ελλήνων και είμαι βέβαιος ότι κανένας Έλληνας δεν θα δεχόταν να πολεμήσει για να προστατεύσει το σύνορα της Πολωνίας, αν αυτό χρειαζόταν. Το Ευρώ ήταν ο τέλειος συμβιβασμός για όλους. Από μακριά (χωρίς πολιτική ένωση) και αγαπημένοι (στις business και τον φθηνό δανεισμό σε Ευρώ). Και θα παρέμενε έτσι, αν η Οικονομία μπορούσε να είναι διαρκώς σε άνθιση. Ώσπου ήρθε η Κρίση να διαλύσει την βολική αυτή ουτοπία.
‘Οπως προείπα το μόνο που δεν με ενδιαφέρει είναι να κάνω τον συνήγορο των ΗΠΑ. Αυτό που επιθυμώ είναι να πάψουμε να βλέπουμε φαντάσματα, να κοιτάξουμε κατάματα την αλήθεια, όσο οδυνηρή και αν είναι, μήπως και μπορέσουμε να σώσουμε ό,τι σώζεται.
Σαν Έλληνες, πρωτού στραφούμε στα δαιμόνια και τις σκοτεινές δυνάμεις, ας δώσουμε επιτέλους στον ορθό λόγο μια ευκαιρία. Τότε θα αντιληφθούμε ότι μόνοι μας βγάλαμε τα μάτια μας. Κανείς δεν μας επέβαλλε να φοροδιαφεύγουμε, κανείς δεν μας υποχρέωσε να κατασπαταλάμε επί 30 χρόνια τις ευρωπαικές επιδοτήσεις σε οτιδήποτε άλλο εκτός από αυτό για το οποίο προορίζονταν, δηλαδή την ανάπτυξη, μόνοι μας επιλέξαμε την οδό του μαύρου χρήματος, εμείς κάναμε το φακελάκι θεσμό (άντε να εξηγήσεις σε ξένο τι σημαίνει, η μόνη διαθέσιμη λέξη είναι η δωροδοκία-ποινικό αδίκημα δηλαδη), εμείς επιλέξαμε να αναγάγουμε την εργασία στο Δημόσιο ταυτόσημο του Ελληνικού Ονείρου (ίσως μαζί με την αγορά ενός Cayenne), εμείς αποδεχτήκαμε την αρπαχτή σαν την μόνη επιχειρηματική στρατηγική, δική μας ιδέα ήταν να παραποιούμε τα οικονομικά μας στοιχεία και να φλομώσουμε τους εταίρους μας στο ψέμα. Όλα αυτά θα μας βοηθίσουν να θυμηθούμε το αυτονόητο, που προ πολλού έχουμε ξεχάσει, ότι το να καταναλώνουμε περισσότερο από ό,τι παράγουμε, δεν μπορεί παρά να είναι μια παροδική εξαίρεση και όχι ο σταθερός κανόνας. Θα μας ωφελήσει πολύ να ασπαστούμε την βασική αρχή, ότι για να ζητάς πρέπει και να προσφέρεις. Το σημαντικότερο βήμα προς την ανάκαμψη θα έχει γίνει όταν καταφέρουμε να ξεθάψουμε κάτω από τα συντρίμμια του σαθρού νεο-ελληνικού μοντέλου, το πολυθρύλητο Ελληνικό ΦΙΛΟΤΙΜΟ.
Σαν Ευρωπαίοι, ωφείλουμε να παραδεχτούμε αυτό που εκ των πραγμάτων αποδεικνύεται: οι σπουδαίες ιδέες και τα μεγαλεπίβολα οράματα δεν υλοποιούνται χωρίς κόπο, θυσίες, επώδυνους συμβιβασμούς και παραχωρήσεις. Το ευρωπαικό πείραμα επιβεβαίωνει αυτό που μερικές διστακτικές φωνές προσπάθησαν στο παρελθόν να πουν, αλλά καλύφθηκαν κάτω από τις θριαμβολογίες για το νέο νόμισμα : η Ένωση είτε θα είναι πλήρης, είτε δεν θα υπάρχει καθόλου. Το Ευρώ και κατά συνέπεια το Ευρωπαικό Όραμα υπονομεύθηκε πρωτίστως εκ των έσω, με προχειρότητες, μικρο-σκοπιμότητες και έλλειψη συνεπούς στρατηγικής. Ας αφήσουμε τους Αμερικάνους να προασπίζουν τα συμφέροντα τους και ας πράξουμε και εμείς ακριβώς το ίδιο.
Ίσως κάποιοι πιστεύουν ότι δεν είναι το επίσημο αμερικανικό κράτος που εξυφαίνει την συνομωσία, αλλά αυτά τα φρικτά τέρατα που τα γραφικά ελληνικα ΜΜΕ αποκαλούν «κερδοσκόπους», ενώ όλος ο υπόλοιπος κόσμος προτιμά τον όρο «Αγορά». Ας μην ξεχνάμε όμως, ότι αυτοί οι ίδιοι κερδοσκόποι ήταν εκείνοι που μας δάνιζαν φθηνά όλα αυτά τα χρόνια, όσο η οικονομία μας φαινόταν να τα καταφέρνει καλά, και άρα οι επενδύσεις τους δεν είχαν μεγάλο ρίσκο. Επίσης αυτοί οι κερδοσκόποι ήταν που κόντεψαν να διαλύσουν την αμερικάνικη και κατ’επέκταση την παγκόσμια οικονομία, με τα στεγαστικά δάνεια και τις πλείστες όσες φούσκες σκάνε τον τελευταίο καιρό. Είναι αφελές να τους ταυτίζουμε με την Αμερική. Η λατρεία του χρήματος δεν έχει πατρίδα και δεν καταλαβαίνει από σημαίες. Άλλωστε, σε τι διαφέρουν όλοι εκείνοι οι Έλληνες που μόλις μυρίστηκαν κίνδυνο, έκαναν τα αδύνατα-δυνατά να μεταφέρουν τα χρήματα τους στο εξωτερικό; Και αυτοί να προστατέψουν τις επενδύσεις τους ήθελαν, άσχετα αν με την επιλογή τους αυτή θα έδιναν την χαριστική βολή στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα.
Οι θεωρίες συνωμοσίας είναι γοητευτικές αλλά εξόχως αποπροσανατολιστικές. Βολεύουν πολιτικούς που κρύβουν τις ευθύνες τους, διεφθαρμένους που μένουν στην σκιά και γενικά όλους εκείνους που ξέρουν ότι έχουν μικρότερη ή μεγαλύτερη ευθύνη για αυτή την καταστροφή. Ίσως για αυτό ακριβώς, μας συνεπαίρνουν όλους...
Σε μια χώρα που οι θεωρίες συνωμοσίας, και ειδικά εκείνες που περιέχουν πλούσιες δόσεις αντι-αμερικανικού αλατοπίπερου, είναι πολύ δημοφιλείς, στη χώρα που οι πολιτικοί και οι πολίτες της ανέκαθεν απεχθάνονταν την αυτοκριτική και λάτρευαν να αποδίδουν τα δεινά τους σε σκοτεινούς δαίμονες, μου φαίνεται πολύ λογικό να ευδοκιμούν τέτοιες απόψεις. Στο κάτω-κάτω, το καλό με τις θεωρίες συνωμοσίας είναι οτι κανείς δεν υποχρεούται να τεκμηριώσει τίποτα- το μόνο που χρειάζεται είναι ένας εντυπωσιακός δράκος.
Αν προσπαθήσει κάποιος να αντισταθεί για λίγο στη γοητεία (και την ευκολία) αυτού του τρόπου σκέψης και βασιστεί στα γεγονότα, στις ειδήσεις και τα στοιχεία, πιθανόν να σχηματιστεί μια εικόνα διαφορετική.
Κατ’ αρχήν, η επίσημη Αμερική (ο Ομπάμα συγκεκριμένα), πίεσε τους ευρωπαίους και ειδικά τη Γερμανία να συναινέσει στην παροχή βοήθειας στην χώρα μας ώστε να μην χρεοκοπήσει. Προς την ίδια κατεύθυνση επιχειρηματολογούν οι οικονομολόγοι και οι αρθρογράφοι στα αμερικάνικα Μέσα. Αντίθετα από ότι νομίζουμε, η κρατούσα άποψη φαίνεται να είναι σαφώς υπέρ της διάσωσης της Ελλάδας και της σταθερότητας του Ευρώ. Αυτή η πολιτική είναι απόλυτα δικαιολογημένη: το ελληνικό χρέος είναι υπερβολικά μεγάλο για να αφεθεί στην πτώχευση, εάν τα 300 εκατομμύρια δολλάρια που χρωστάμε (και σε αμερικανικες τράπεζες) χάνονταν, το ήδη τραυματισμένο (από την στεγαστική κρίση) τραπεζικό σύστημα θα έφτανε στα όρια του. (Όπως αναφέρουν σε άρθρο τους στους New York Times, οι LOUISE STORY, LANDON THOMAS Jr. and NELSON D. SCHWARTZ, στις 13/2/2010: “The country is, in the argot of banking, too big to be allowed to fail. Greece owes the world $300 billion, and major banks are on the hook for much of that debt. A default would reverberate around the globe.”)
Εάν μια μικρή οικονομία σαν της Ελλάδας, είναι ικανή να καταφέρει τέτοιο καίριο πλήγμα σε παγκόσμια κλίμακα, είναι ξεκάθαρο ότι- τουλάχιστον σε αυτή την κρίσιμη συγκυρία- η προοπτική της κατάρρευσης του Ευρώ και οι συνέπειες της, θα προκαλούσαν εφιάλτες και στον πιο φανατικό εχθρό της ευρωπαικής ενωποίησης.
Εδώ ωφείλω να ξεκαθαρίσω ότι δεν έχω καμία πρόθεση να υπερασπιστώ την τιμή της Αμερικής και την ηθική της πολιτικής της. Οι ΗΠΑ είναι μια υπερδύναμη με χαρακτηριστικά αυτοκρατορίας, η οποία, όπως όλες οι προηγούμενες αυτοκρατορίες, επέβαλλε την κυριαρχία της με μέσα που πολύ συχνά ήταν δόλια. Επίσης δεν έχουμε λόγους να αμφιβάλουμε, οτι το ίδιο θα συνεχίσει να πράττει και στο μέλλον, όπου και όποτε τα συμφέροντα της το επιτάσσουν. Σαν υπερδύναμη έχει κάθε λόγο να μην επιθυμεί ισχυρούς ανταγωνιστές στη διεθνή σκηνή. Για να φτάσει στο σημείο η Ευρώπη να απειλήσει την αμερικάνικη κυριαρχία, θα έπρεπε πρώτα να σταθεί γερά στα πόδια της, να έχει πολιτική οντότητα, συνεπή εξωτερική πολιτική, στρατιωτική ισχύ, αποτελεσματική διακυβέρνηση, κοινό όραμα, να καλλιεργήσει ουσιαστική επικοινωνία, εμπιστοσύνη και αλληλεγγύη ανάμεσα στα μέλη της. Είμαι βέβαιος ότι αυτή την προοπτική, οι ΗΠΑ θα έκαναν ό,τι μπορούσαν για να την παρεμποδίσουν. Ίσως να το έχουν κάνει ήδη. Πιθανώς έτσι να εξηγείται γιατί οι Άγγλοι είναι η μόνιμη πηγή αντίστασης σε κάθε ενοποιητική προοπτική και η ένθερμη ενθάρρυνση για διαρκή ποσοτική διεύρυνση με νέες χώρες, πριν προλάβουν οι προηγούμενες να ενσωματωθούν οργανικά και να αναπτύξουν ισχυρούς δεσμούς με τους υπόλοιπους εταίρους. Εάν οι Αμερικάνοι έδρασαν προς την κατεύθυνση αυτή, μάλλον δεν θα χρειάστηκε να μοχθήσουν πολύ. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες, αλλά και οι λαοί τους διεκόλυναν αφάνταστα: όπου τέθηκε σε δημοψήφισμα το ζήτημα του ευρωσυντάγματος (Γαλλία, Ολλανδία) οι λαοί το καταψήφισαν δηλώνοντας με εμφατικό τρόπο την αντίθεση τους στην πολιτική ένωση. Παράλληλα, οι πολιτικοί ηγέτες φαίνεται να συμβιβάστηκαν στην ιδέα μιας ΕΕ που θα μοιάζει περισσότερο με ζώνη οικονομικής και τελωνειακής συνεργασίας και σχεδόν καθόλου με ένα ενιαίο Ευρωπαικο Κράτος. Πιθανότατα η εξέλιξη αυτή να είναι απολύτως λογική και αναμενόμενη. Η ειρήνη και η συνεργασία στην ήπειρο μας, ήταν πάντα ένα μικρό διάλειμα ανάμεσα σε καταστροφικούς πολέμους. Ίσως να μην είμαστε έτοιμοι ακόμα, ίσως να παραμένουν περισσότερα αυτά που μας χωρίζουν από εκείνα που μας ενώνουν. Οι Γερμανοί δεν βλέπουν κανέναν λόγο να πληρώσουν τα σπασμένα των «τεμπέληδων» Ελλήνων και είμαι βέβαιος ότι κανένας Έλληνας δεν θα δεχόταν να πολεμήσει για να προστατεύσει το σύνορα της Πολωνίας, αν αυτό χρειαζόταν. Το Ευρώ ήταν ο τέλειος συμβιβασμός για όλους. Από μακριά (χωρίς πολιτική ένωση) και αγαπημένοι (στις business και τον φθηνό δανεισμό σε Ευρώ). Και θα παρέμενε έτσι, αν η Οικονομία μπορούσε να είναι διαρκώς σε άνθιση. Ώσπου ήρθε η Κρίση να διαλύσει την βολική αυτή ουτοπία.
‘Οπως προείπα το μόνο που δεν με ενδιαφέρει είναι να κάνω τον συνήγορο των ΗΠΑ. Αυτό που επιθυμώ είναι να πάψουμε να βλέπουμε φαντάσματα, να κοιτάξουμε κατάματα την αλήθεια, όσο οδυνηρή και αν είναι, μήπως και μπορέσουμε να σώσουμε ό,τι σώζεται.
Σαν Έλληνες, πρωτού στραφούμε στα δαιμόνια και τις σκοτεινές δυνάμεις, ας δώσουμε επιτέλους στον ορθό λόγο μια ευκαιρία. Τότε θα αντιληφθούμε ότι μόνοι μας βγάλαμε τα μάτια μας. Κανείς δεν μας επέβαλλε να φοροδιαφεύγουμε, κανείς δεν μας υποχρέωσε να κατασπαταλάμε επί 30 χρόνια τις ευρωπαικές επιδοτήσεις σε οτιδήποτε άλλο εκτός από αυτό για το οποίο προορίζονταν, δηλαδή την ανάπτυξη, μόνοι μας επιλέξαμε την οδό του μαύρου χρήματος, εμείς κάναμε το φακελάκι θεσμό (άντε να εξηγήσεις σε ξένο τι σημαίνει, η μόνη διαθέσιμη λέξη είναι η δωροδοκία-ποινικό αδίκημα δηλαδη), εμείς επιλέξαμε να αναγάγουμε την εργασία στο Δημόσιο ταυτόσημο του Ελληνικού Ονείρου (ίσως μαζί με την αγορά ενός Cayenne), εμείς αποδεχτήκαμε την αρπαχτή σαν την μόνη επιχειρηματική στρατηγική, δική μας ιδέα ήταν να παραποιούμε τα οικονομικά μας στοιχεία και να φλομώσουμε τους εταίρους μας στο ψέμα. Όλα αυτά θα μας βοηθίσουν να θυμηθούμε το αυτονόητο, που προ πολλού έχουμε ξεχάσει, ότι το να καταναλώνουμε περισσότερο από ό,τι παράγουμε, δεν μπορεί παρά να είναι μια παροδική εξαίρεση και όχι ο σταθερός κανόνας. Θα μας ωφελήσει πολύ να ασπαστούμε την βασική αρχή, ότι για να ζητάς πρέπει και να προσφέρεις. Το σημαντικότερο βήμα προς την ανάκαμψη θα έχει γίνει όταν καταφέρουμε να ξεθάψουμε κάτω από τα συντρίμμια του σαθρού νεο-ελληνικού μοντέλου, το πολυθρύλητο Ελληνικό ΦΙΛΟΤΙΜΟ.
Σαν Ευρωπαίοι, ωφείλουμε να παραδεχτούμε αυτό που εκ των πραγμάτων αποδεικνύεται: οι σπουδαίες ιδέες και τα μεγαλεπίβολα οράματα δεν υλοποιούνται χωρίς κόπο, θυσίες, επώδυνους συμβιβασμούς και παραχωρήσεις. Το ευρωπαικό πείραμα επιβεβαίωνει αυτό που μερικές διστακτικές φωνές προσπάθησαν στο παρελθόν να πουν, αλλά καλύφθηκαν κάτω από τις θριαμβολογίες για το νέο νόμισμα : η Ένωση είτε θα είναι πλήρης, είτε δεν θα υπάρχει καθόλου. Το Ευρώ και κατά συνέπεια το Ευρωπαικό Όραμα υπονομεύθηκε πρωτίστως εκ των έσω, με προχειρότητες, μικρο-σκοπιμότητες και έλλειψη συνεπούς στρατηγικής. Ας αφήσουμε τους Αμερικάνους να προασπίζουν τα συμφέροντα τους και ας πράξουμε και εμείς ακριβώς το ίδιο.
Ίσως κάποιοι πιστεύουν ότι δεν είναι το επίσημο αμερικανικό κράτος που εξυφαίνει την συνομωσία, αλλά αυτά τα φρικτά τέρατα που τα γραφικά ελληνικα ΜΜΕ αποκαλούν «κερδοσκόπους», ενώ όλος ο υπόλοιπος κόσμος προτιμά τον όρο «Αγορά». Ας μην ξεχνάμε όμως, ότι αυτοί οι ίδιοι κερδοσκόποι ήταν εκείνοι που μας δάνιζαν φθηνά όλα αυτά τα χρόνια, όσο η οικονομία μας φαινόταν να τα καταφέρνει καλά, και άρα οι επενδύσεις τους δεν είχαν μεγάλο ρίσκο. Επίσης αυτοί οι κερδοσκόποι ήταν που κόντεψαν να διαλύσουν την αμερικάνικη και κατ’επέκταση την παγκόσμια οικονομία, με τα στεγαστικά δάνεια και τις πλείστες όσες φούσκες σκάνε τον τελευταίο καιρό. Είναι αφελές να τους ταυτίζουμε με την Αμερική. Η λατρεία του χρήματος δεν έχει πατρίδα και δεν καταλαβαίνει από σημαίες. Άλλωστε, σε τι διαφέρουν όλοι εκείνοι οι Έλληνες που μόλις μυρίστηκαν κίνδυνο, έκαναν τα αδύνατα-δυνατά να μεταφέρουν τα χρήματα τους στο εξωτερικό; Και αυτοί να προστατέψουν τις επενδύσεις τους ήθελαν, άσχετα αν με την επιλογή τους αυτή θα έδιναν την χαριστική βολή στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα.
Οι θεωρίες συνωμοσίας είναι γοητευτικές αλλά εξόχως αποπροσανατολιστικές. Βολεύουν πολιτικούς που κρύβουν τις ευθύνες τους, διεφθαρμένους που μένουν στην σκιά και γενικά όλους εκείνους που ξέρουν ότι έχουν μικρότερη ή μεγαλύτερη ευθύνη για αυτή την καταστροφή. Ίσως για αυτό ακριβώς, μας συνεπαίρνουν όλους...
The future of Euro
Some more ideas of Paul Krugman, the NY Times columnist, regarding the fate of Euro (The Euro Trap, 29/4/2010):
[...]
"The fact is that three years ago none of the countries now in or near crisis seemed to be in deep fiscal trouble. Even Greece’s 2007 budget deficit was no higher, as a share of G.D.P., than the deficits the United States ran in the mid-1980s (morning in America!), while Spain actually ran a surplus. And all of the countries were attracting large inflows of foreign capital, largely because markets believed that membership in the euro zone made Greek, Portuguese and Spanish bonds safe investments.
Then came the global financial crisis. Those inflows of capital dried up; revenues plunged and deficits soared; and membership in the euro, which had encouraged markets to love the crisis countries not wisely but too well, turned into a trap. What’s the nature of the trap? During the years of easy money, wages and prices in the crisis countries rose much faster than in the rest of Europe. Now that the money is no longer rolling in, those countries need to get costs back in line. But that’s a much harder thing to do now than it was when each European nation had its own currency. Back then, costs could be brought in line by adjusting exchange rates — e.g., Greece could cut its wages relative to German wages simply by reducing the value of the drachma in terms of Deutsche marks. Now that Greece and Germany share the same currency, however, the only way to reduce Greek relative costs is through some combination of German inflation and Greek deflation. And since Germany won’t accept inflation, deflation it is.The problem is that deflation — falling wages and prices — is always and everywhere a deeply painful process. It invariably involves a prolonged slump with high unemployment. And it also aggravates debt problems, both public and private, because incomes fall while the debt burden doesn’t.Hence the crisis. Greece’s fiscal woes would be serious but probably manageable if the Greek economy’s prospects for the next few years looked even moderately favorable. But they don’t. Earlier this week, when it downgraded Greek debt, Standard & Poor’s suggested that the euro value of Greek G.D.P. may not return to its 2008 level until 2017, meaning that Greece has no hope of growing out of its troubles.All this is exactly what the euro-skeptics feared. Giving up the ability to adjust exchange rates, they warned, would invite future crises. And it has.So what will happen to the euro? Until recently, most analysts, myself included, considered a euro breakup basically impossible, since any government that even hinted that it was considering leaving the euro would be inviting a catastrophic run on its banks. But if the crisis countries are forced into default, they’ll probably face severe bank runs anyway, forcing them into emergency measures like temporary restrictions on bank withdrawals. This would open the door to euro exit. So is the euro itself in danger? In a word, yes. If European leaders don’t start acting much more forcefully, providing Greece with enough help to avoid the worst, a chain reaction that starts with a Greek default and ends up wreaking much wider havoc looks all too possible.
[...]
"What the crisis really demonstrates, however, is the dangers of putting yourself in a policy straitjacket. When they joined the euro, the governments of Greece, Portugal and Spain denied themselves the ability to do some bad things, like printing too much money; but they also denied themselves the ability to respond flexibly to events. And when crisis strikes, governments need to be able to act. That’s what the architects of the euro forgot — and the rest of us need to remember.
The complete article can be found at:
http://www.nytimes.com/2010/04/30/opinion/30krugman.html?partner=rssnyt&emc=rss
[...]
"The fact is that three years ago none of the countries now in or near crisis seemed to be in deep fiscal trouble. Even Greece’s 2007 budget deficit was no higher, as a share of G.D.P., than the deficits the United States ran in the mid-1980s (morning in America!), while Spain actually ran a surplus. And all of the countries were attracting large inflows of foreign capital, largely because markets believed that membership in the euro zone made Greek, Portuguese and Spanish bonds safe investments.
Then came the global financial crisis. Those inflows of capital dried up; revenues plunged and deficits soared; and membership in the euro, which had encouraged markets to love the crisis countries not wisely but too well, turned into a trap. What’s the nature of the trap? During the years of easy money, wages and prices in the crisis countries rose much faster than in the rest of Europe. Now that the money is no longer rolling in, those countries need to get costs back in line. But that’s a much harder thing to do now than it was when each European nation had its own currency. Back then, costs could be brought in line by adjusting exchange rates — e.g., Greece could cut its wages relative to German wages simply by reducing the value of the drachma in terms of Deutsche marks. Now that Greece and Germany share the same currency, however, the only way to reduce Greek relative costs is through some combination of German inflation and Greek deflation. And since Germany won’t accept inflation, deflation it is.The problem is that deflation — falling wages and prices — is always and everywhere a deeply painful process. It invariably involves a prolonged slump with high unemployment. And it also aggravates debt problems, both public and private, because incomes fall while the debt burden doesn’t.Hence the crisis. Greece’s fiscal woes would be serious but probably manageable if the Greek economy’s prospects for the next few years looked even moderately favorable. But they don’t. Earlier this week, when it downgraded Greek debt, Standard & Poor’s suggested that the euro value of Greek G.D.P. may not return to its 2008 level until 2017, meaning that Greece has no hope of growing out of its troubles.All this is exactly what the euro-skeptics feared. Giving up the ability to adjust exchange rates, they warned, would invite future crises. And it has.So what will happen to the euro? Until recently, most analysts, myself included, considered a euro breakup basically impossible, since any government that even hinted that it was considering leaving the euro would be inviting a catastrophic run on its banks. But if the crisis countries are forced into default, they’ll probably face severe bank runs anyway, forcing them into emergency measures like temporary restrictions on bank withdrawals. This would open the door to euro exit. So is the euro itself in danger? In a word, yes. If European leaders don’t start acting much more forcefully, providing Greece with enough help to avoid the worst, a chain reaction that starts with a Greek default and ends up wreaking much wider havoc looks all too possible.
[...]
"What the crisis really demonstrates, however, is the dangers of putting yourself in a policy straitjacket. When they joined the euro, the governments of Greece, Portugal and Spain denied themselves the ability to do some bad things, like printing too much money; but they also denied themselves the ability to respond flexibly to events. And when crisis strikes, governments need to be able to act. That’s what the architects of the euro forgot — and the rest of us need to remember.
The complete article can be found at:
http://www.nytimes.com/2010/04/30/opinion/30krugman.html?partner=rssnyt&emc=rss
Subscribe to:
Posts (Atom)