Saturday, March 31, 2012

Εθνικές αντιφάσεις, ιδιοσυγκρασιακές αντινομίες και νεοελληνική σχιζοφρένεια.



Σε μια συνέντευξή του [1], ο Κορνήλιος Καστοριάδης παρατηρούσε:
“Στην Ελλάδα […] υπάρχει η θεμελιώδης αντινομία, την οποία ο νεότερος ελληνισμός δεν κατάφερε ποτέ του να λύσει. Εννοώ αυτή την καταπληκτικά αντιφατική επίκληση δύο παραδόσεων τελείως ασυμβίβαστων μεταξύ τους: της αρχαίας ελληνικής παράδοσης και, ταυτοχρόνως, της βυζαντινής.
Ή θεωρεί κανείς σημείο αφετηρίας τον Επιτάφιο του Περικλή ή είναι με τους βυζαντινούς αυτοκράτορες. Ή θεωρούμε την αρχαία αθηναϊκή δημοκρατία πρότυπο και σπέρμα ή είμαστε με τη βυζαντινή θεοκρατία.
Όμως τα δύο μαζί δεν συμβιβάζονται.




Ο Μάριος Πλωρίτης αναλύει την αντίφαση αυτή στο άρθρο του Περί «ελληνοχριστιανισμού» ή ο κληρικός ανθελληνισμός της Βυζαντινής αυτοκρατορίας:

"H ορθοδοξία και ελληνισμός δεν είναι έννοιες ταυτόσημες

ΟΛΕΣ αυτές τις μέρες του ιερού περί ταυτοτήτων πολέμου, οι σύγχρονοι σταυροφόροι, από του ανωτάτου μέχρι του κατωτάτου, κρα­δαίνουν αδιάκοπα τα συνθήματα: «Η Ορθοδο­ξία είναι αναπόσπαστο στοιχείο της ταυτότητας των Ελλήνων»... «Χριστιανική Εκκλησία και Ελληνικό Εθνος είναι έννοιες αλληλοσυμπληρούμενες» και τα παρόμοια.
Αξίζει, λοιπόν, να δούμε πόσο αληθεύουν αυτά τα «σλόγκαν». Και, για τούτο, ας γυρίσουμε πίσω στις ρίζες, στην εποχή όπου ο Χριστιανισμός καθιερώθηκε ως επίσημη θρησκεία του Βυζαντινού κράτους, και θεμελιώθηκε η συνύπαρξη κοσμικής και θρησκευτικής εξουσίας.
Η ΙΣΤΟΡΙΑ αρχίζει με μια γοερή αντίφαση: Οι Βυζαντινοί ένιωθαν συνεχιστές των αρχαίων Ελλήνων, διατηρούσαν πάμπολλα έθιμα τους, μιλούσαν τη γλώσσα τους, οι λόγιοι τους μελετούσαν την αρχαία Γραμματεία, τη «συντηρούσαν» αντιγράφοντας τα κείμενα της. Και, γι' αυτό το τελευταίο, τους χρωστάμε άπειρες χάρες, αφού χωρίς τον δικό τους μόχθο, μεγάλο μέρος του αρχαίου θησαυρού θα είχε χαθεί για πάντα.
Απ' την άλλη, όμως, αποστρέφονταν την Ελλάδα και τους Έλληνες, επειδή τους ταύτιζαν με την επάρατη ειδωλολατρία, τον εχθρό και αλλοτινό διώκτη της χριστιανικής θρησκείας. Έτσι, έγιναν αυτοί διώκτες ανελέητοι των παλιών διωκτών τους. Και, φυσικά, πρωταρχικό ρόλο στο μίσος κατά «παντός του ελληνικού» και στον λυσσαλέο κατατρεγμό του, έπαιξε η Εκκλησία, που ήταν ο φορέας και λειτουργός της νέας θρησκείας και ο μοναδικός σχεδόν πνευματι­κός οδηγητής των Βυζαντινών.
Η πρώτη τους κίνηση ήταν να καταστρέφουν τους ναούς και τα αγάλματα των Ελλήνων στερώντας, έτσι, τον κόσμο από ανεπανάληπτα δημιουργήματα της αρχαίας τέχνης, για να μη μείνη ίχνος από τη «βδελυρή θρησκεία των ειδώλων», Ο πατριάρχης Αλεξανδρείας Θεόφιλος, πρωτοστάτησε, το 391, στην πυρπόληση της βιβλιοθήκης του Σεραπείου, με τους 42.000 τόμους της μοναδική κιβωτό της αρχαίας γνώσης και λογοτεχνίας... Ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος Α' κατάργησε τους Ολυμπιακούς Αγώνες (395) και ο πολύς Ιουστινιανός έκλεισε τις φιλοσοφικές σχολές της Αθήνας (529)...

Και να ήταν μόνο τα άψυχα; Οι πρόδρομοι των σημερινών ζηλωτών επιδόθηκαν σε φοβερούς διωγμούς και σφαγές των «εθνι­κών», που τις ομολογούν και οι χριστιανοί χρονικογράφοι... Ο ελληνολάτρης αυτοκράτορας Ιουλιανός όχι μόνο συκοφαντήθηκε και αναθεματίσθηκε σαν «αποστάτης» και «παραβάτης» αλλά και δολοφονήθηκε (πιθανότατα) από χρι­στιανό, ενώ πολεμούσε εναντίον των Περσών... Ο ανεψιός και διάδοχος του πατριάρχη Θεόφιλου, ο Κύριλλος, θεωρείται ηθικός αυτουργός της δολοφονίας της σπουδαίας νεοπλατωνικής φιλοσόφου Υπατίας (415)... Και το 797, η Σύνοδος της Νικαίας αναθεμάτιζε όσους «μελετούσαν διεξοδικώς τα ελληνικά μαθήματα»...
ΑΚΟΜΑ και το όνομα «Έλλην» πήρε νόημα υβριστικό και αποκρουστικό. Το Βυζάντιο «πολέμιον υπελάμβανε (θεωρούσε εχθρικό) το των Ελλήνων όνομα, καθ' όσον ανέκαθεν το όνομα τούτο εταυτίσθη μετά της εννοίας του ειδωλολάτρου», γράφει ο κάθε άλλο παρά «αντίχριστος», βέβαια ιστορικός Κ. Παπαρηγόπουλος. «Ανόσιους, μυσαρούς, παμμίαρους» αποκαλούσαν τους Ελληνες οι αυτοκρατορικοί νόμοι και οι εκκλησιαστικοί πατέρες.
Ο Αθανάσιος κατακεραύνωνε τους «μιαρούς» Ελληνες... ο Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός στηλίτευσε την «κίβδηλον ποίησιν» των αρχαί­ων... και ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος θεωρούσε πως Χριστιανισμός και Ελληνισμός είναι ασυμβίβαστοι, διαφωνώντας με τους νυν ελληνοχρι­στιανικούς κήρυκες...
«Το όνομα Ελλην κατήντησε θρησκευτικόν και ελέγετο περί μη χριστιανών και αν ακόμη ούτοι ήσαν Σαρακηνοί», λέει ο ιστορικός Κ. Αμαντος. Και, αυτό, όχι μόνο από τους τότε ζηλωτές και τις «θεούσες». Ακόμα και κορυφαί­οι διανοητές, όπως ο πατριάρχης Φώτιος (9ος αιώνας) έγραφε πως οι Ρώσοι, προτού εκχρι­στιανισθούν, είχαν «ελληνικήν και άθεον δόξαν», ενώ ο «πλατωνιστής» Μιχαήλ Ψελλός (11ος αιώνας) έλεγε πως οι Κινέζοι ήταν «Ελλη­νες το δόγμα»! Και όταν, το 968, απεσταλμένοι του Πάπα εγχείρισαν στον αυτοκράτορα Νικη­φόρο Φωκά γράμματα του Ποντιφηκα με την προσφώνηση «αυτοκράτωρ των Ελλήνων», ο Φωκάς τους έριξε στη φυλακή!

Από τον 13ο αιώνα, οι Έλληνες ανθρωπιστές του Βυζαντίου προσπάθησαν να ξαναδώ­σουν στα ονόματα «Ελλάς» και «Έλληνες» την παλιά τους αίγλη, και διεκδίκησαν την πνευματι­κή «κληρονομιά» της Αθήνας. Ωστόσο, αυτή η «αποκατάσταση» δεν εξάλειψε τον (κληρικό προπάντων) ανθελληνισμό ως το τέλος της αυτοκρατορίας. Ο μέγας λογοθέτης (πρωθυπουργός) του Ανδρόνικου Β' Παλαιολόγου, Θεόδωρος Μετοχίτης (αρχές 14ου αιώνα), θεωρούσε τους Έλληνες «εχθρούς του κρά­τους» και ευχόταν να «εξολοθρευθουν με την βοήθειαν του θεού», ενώ ο προοδευτικός θεο­λόγος Βαρλαάμ (14ος αιώνας) θα κατηγορη­θεί, ανάμεσα στ' άλλα, και σαν «ελληνομανής». Και ο Γεννάδιος Σχολάριος (ο κατοπινός πρώτος πατριάρχης της Τουρκοκρατίας), όταν ρωτήθηκε, τρία χρόνια πριν απ' την Άλωση, αν είναι Έλλην, απάντησε με αποστροφή: «... ει τις έροιτό μοι (αν με ρωτήσει κανείς) τις ειμί, αποκρινούμαι Χριστιανόν είναι».
Και ο ιστορικός Παύλος Καλλιγάς επιλέ­γει: «Αυτούς τους διώκοντας τον Χριστιανισμόν Τούρκους, αποκαλεί η Εκκλησία «νέους Ελληνας», διότι το όνομα Έλλην ήτο τότε συνώνυμον τω αντιχρίστω... Οι περισωθέντες επίσημοι αναθεματισμοί του ελληνικού ονόματος, αποδεικνύουν ότι οι ακαταλόγιστοι εκείνοι άνθρωποι ενόσουν (έπασχαν από) αληθή ελληνοφοβίαν»3...
Αυτά τα ολίγα. Εκτός αν οι σημερινοί «ελληνοχριστιανοί» υποστηρίζουν πως το Βυζάντιο δεν έχει σχέση με το ελληνικό έθνος - ξεχνώντας πως εκεί βρίσκονται οι απαρχές του νέου ελληνισμού, πως πλήθος παραδόσεις του συνεχίζουμε και - προπάντων - πως, στην εποχή του βυζαντινού κράτους, οι πατέρες της Εκκλησίας και οι Οικουμενικές σύνοδοι χάρα­ξαν τις αρχές και τους κανόνες, όπου στηρίζε­ται και σήμερα η Ορθοδοξία.
ΕΙΝΑΙ προφανές λοιπόν πώς δεν ισχύουν οι κορώνες «ορθοδοξία και ελληνισμός είναι ταυτόσημοι». Ο βυζαντινός ιερός πόλεμος κατά των Ελλήνων, που κράτησε έντεκα αιώνες, απόδειξε πόσο τυφλώνει ο δογματικός φανατισμός, αλλά και πόσο ανέσπερη αλκή έχει ο ελληνικός πολιτισμός, αφού κατόρθωσε να επι­βιώσει ακόμα κι όταν τον μαχόταν ανένδοτα η πιο κραταιή (μαζί με τον αυτοκράτορα) δύναμη του Βυζαντίου, η ιεραρχία..."


Πολύ φοβάμαι ότι η περίπτωση μας είναι ακόμα πιο περίπλοκη, καθώς η νεοελληνική σχιζοφρένεια περιλαμβάνει και τρίτο πόλο (εκτός της κλασσικής αρχαιότητας και του βυζαντίου): τα οθωμανικά κατάλοιπα, που όσο και αν προσπαθούμε να αποποιηθούμε φαίνεται ότι παραμένουν ισχυρά. Η ίδια η γλώσσα μας είναι αδιάψευστος μάρτυρας:
Η διαβόητη διαφθορά που αντιμετωπίζουμε συνίσταται σε μεγάλο βαθμό στο ρουσφέτι και το μπαξίσι. Οι γερμανοί μας κατηγορούν ότι παραείμαστε επιρρεπείς στο ραχάτι, ενώ το κράτος επιβάλλει χαράτσια ώστε να μη μπατιρήσει.

Έχουμε και λέμε (σύμφωνα με το ετυμολογικό λεξικό του Μπαμπινιώτη):
Ρουσφέτι: χαριστική πράξη, εκδούλευση. Προέρχεται από την τουρκική λέξη rűşvet (δωροδοκία).
Μπαξίσι: φιλοδώρημα, από την τουρκική λέξη bahşiş (δώρο).
Ραχάτι: τεμπελιά, από το τουρκικό rahat.
Μπατίρης: φτωχαδάκι, από το τουρκικό batirmak (βουλιάζω).
Χαράτσι: κεφαλικός φόρος, από το τουρκικό haraç.

Προφανώς το παρελθόν δεν μπορούμε να το διαγράψουμε, εφόσον όμως οι αναφορές μας είναι τόσο αντιφατικές, ωφείλουμε να επιλέξουμε από ποιές επιθυμούμε να εμπνεόμαστε και με βάση ποιές αξίες θα οικοδομήσουμε την κοινωνία μας.
Θέλουμε να θαυμάζουμε εκείνους που διαμόρφωσαν τη δημοκρατία, θεμελίωσαν τη φιλοσοφία και την ελεύθερη σκέψη, έδωσαν πνοή στις περισσότερες από τις γνωστές επιστήμες και αποθέωσαν τις τέχνες;
Ή προτιμάμε το αυτοκρατορικό μεγαλείο του Βυζαντίου, με την εκκλησία να έχει κυρίαρχο ρόλο στα του κράτους, με την ακόρεστη δίψα των πορφυρογέννητων για εξουσία, τις αλλεπάλληλες συνωμοσίες και την πνευματική στασιμότητα;
Ή θα επιμείνουμε στο ρουσφέτι, ώστε να παίζουμε ανενόχλητοι με το μπεγλέρι (τουρκ. beğleri). Σε αυτή την περίπτωση, όμως, ας μην μας ενοχλεί που μας λένε μπουνταλάδες (τουρκ. budala).

Όλα, πάντως, δεν μπορούμε να τα έχουμε και όσο καθυστερούμε να διαλέξουμε, η χώρα θα μοιάζει περισσότερο με τσαντίρι (τουρκ. çadir) παρά με δημοκρατική πολιτεία.

Εύλογα, ο Κωστής Παπαγιώργης χαρακτηρίζει τα παραπάνω ως "άλυτο γρίφο" [2]:
"Αυτό που κατέστησε τη χώρα άλυτο γρίφο είναι το πού επιτέλους ανήκει. Είναι χώρα της Ανατολής; Χαμένο μέλος της ευρωπαϊκής οικογένειας; Βαλκανικό κρατίδιο με όλα τα συμπαρομαρτούντα; Κληρονόμος του μεγαλύτερου πολιτισμού; Ιστορικό λάθος;"


[1] Είμαστε υπεύθυνοι για την Ιστορία μας, εκδ. Πόλις.
[2] Άρθρο Το (ανύπαρκτο) κρυφό σχολειό. στη Lifo, http://www.lifo.gr/team/apopseis/32112

Thursday, March 15, 2012

Και τώρα τι ψηφίζουμε;


Μια ψύχραιμη προσέγγιση, που ξεφεύγει επιτέλους από το μνημονιακό ή αντιμνημονιακό φανατισμό.

Από το ΒΗΜΑ:

Και τώρα τι ψηφίζουμε;



Στη Δίκη της Νυρεμβέργης, ο Hermann Goering (δεξί χέρι του Hitler) όταν ρωτήθηκε πώς κατόρθωσαν οι Ναζί να χειραγωγήσουν το γερμανικό λαό, απάντησε: «Πολύ εύκολο: δαιμονοποιείς κάποιους, λες στο λαό ότι κινδυνεύει από αυτούς, κηρύσσεις προδότη όποιον τους υποστηρίζει και έτσι δικαιολογείς μέτρα ασφαλείας για την "προστασία" του κόσμου». Η ίδια συνταγή εφαρμόστηκε μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001 και από την κυβέρνηση G. Bush. Η καλλιέργεια φόβου δρα καταλυτικά, ιδιαίτερα σε έναν ήδη ταλαιπωρημένο και ταπεινωμένο λαό.

Στην περίπτωση της χώρας μας, η ταπείνωση και η ταλαιπωρία του κόσμου πραγματοποιούνται μέσω των Μνημονίων και των δακρυγόνων. Και ο καλλιεργούμενος φόβος έχει ως θέμα την άτακτη χρεοκοπία και την «αποβολή» μας από το Ευρώ.

Θα πει κανείς: «Μα θα ήταν καλύτερη η άτακτη χρεοκοπία και η επιστροφή στη δραχμή;» Δεν γνωρίζω την απάντηση επειδή δεν έχω πλήρη ενημέρωση για τυχόν εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησής μας, για τις πιέσεις που ασκούνται παρασκηνιακά κλπ. Θα τα φοβόμουν όμως ιδιαίτερα με δεδομένο το ποιόν των πολιτικών μας και της διαλυμένης κρατικής μας μηχανής. Θεωρώ ότι θα ισοδυναμούσε με άτακτη υποχώρηση ενός στρατού που στρέφει πανικόβλητος την πλάτη του στα πολυβόλα του αντιπάλου. Διαπιστώνω όμως παράλληλα ότι η χώρα μου έχει γίνει σάκος του μποξ σε μια διαμάχη ανάμεσα στο Δολάριο και το Ευρώ και ανάμεσα σε πολιτικούς και κεφαλαιούχους. Και ότι καλείται να αποπληρώσει, έστω και κατά το ήμισυ, τους ομολογιούχους δανειζόμενη και πάλι ακριβά και υποθηκεύοντας τον πλούτο της για περισσότερες δεκαετίες και με προοπτικές ανύπαρκτες επί του παρόντος.

Μνημονιακοί - τρομολάγνοι

Έχουμε λοιπόν από τη μια μεριά τα λεγόμενα «κόμματα εξουσίας» που «συνομιλούν» με τους δανειστές μας και επιβάλλουν σκληρά μέτρα ερήμην της λαϊκής βούλησης. Συνομιλούν μόνο κατ’ ευφημισμόν αφού αξιολογούνται ως ανίκανα να οργανώσουν μια τεκμηριωμένη διαπραγμάτευση βάσει δικού μας σχεδίου και να εγγυηθούν τη σωστή εφαρμογή των όποιων συμφωνηθέντων. Και τίποτα δεν τίθεται στην κρίση αυτών που θα πληρώσουν. Περνάνε fast track από τη Βουλή ένα τεχνικό κείμενο 700 σελίδων συντεταγμένο τελικά από ξένους που καθορίζει την τύχη της χώρας μας για δεκαετίες και που ελάχιστοι βουλευτές είναι σε θέση να μελετήσουν αλλά ούτε και ο χρόνος τους δόθηκε. Και για να μην εξεγερθεί ο κόσμος, τον τρομοκρατούν με χημικά, βόμβες, λεηλασίες, ανεργία και με εφιαλτικά διλήμματα.

Τρία χρόνια μετά το ξέσπασμα της κρίσης κανένα πολιτικό κόμμα δεν εξήγησε αναλυτικά στο λαό τι ακριβώς έγινε, πόσα χρωστάμε και πότε, γιατί παίρνονται αυτά τα βάρβαρα μέτρα, πού οδηγούν τελικά και τι σχέδια υπάρχουν (αν υπάρχουν) για το μέλλον. Αντίθετα, πρόβαλλαν την Τρόικα ως υπεύθυνη για μέτρα που θά 'πρεπε μόνοι μας να πάρουμε, έστω και καθυστερημένα. Γιατί υποτιμούν τη νοημοσύνη του κόσμου λέγοντάς του κατάμουτρα τα χονδροειδέστερα ψέματα; Πόσοι πολιτικοί ζήτησαν ειλικρινά συγγνώμη; Γιατί κανένας τους δε νιώθει υποχρεωμένος να απολογηθεί στο λαό; Πόσοι παραιτήθηκαν; Πόσοι παραπέμφθηκαν να δικαστούν; Πόσες περικοπές έκαναν τα κόμματα και οι πολιτικοί στις απολαβές τους; Γιατί προτίμησαν να μειώσουν μισθούς και συντάξεις του κόσμου για 300 εκατομμύρια Ευρώ που θα μπορούσαν άνετα να αφαιρεθούν από τις δαπάνες της Βουλής και από την επιχορήγηση των κομμάτων;

Στην Ισλανδία, όπου οι δημοκρατικές διαδικασίες έχουν βαθιές ρίζες, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αρνήθηκε να εγκρίνει εξοντωτικούς όρους πληρωμής και τους παρέπεμψε σε δημοψήφισμα. Μετά την κατηγορηματική άρνηση του λαού Βρετανία και Ολλανδία επέστρεψαν με ευνοϊκότερες προτάσεις. Και όταν προσκλήθηκε το ΔΝΤ του δηλώθηκε από την πρώτη στιγμή ότι το κοινωνικό κράτος δεν πρόκειται να θιγεί. Οι αρχικές αντιρρήσεις του ΔΝΤ κάμφθηκαν προοδευτικά όταν διαπιστώθηκε ότι οι Ισλανδοί ήξεραν καλά τι θέλουν και πώς θα το κάνουν και μετά από λίγο τους άφησαν ουσιαστικά να διαχειριστούν την κατάσταση μόνοι τους. Τρία χρόνια αργότερα η Ισλανδία επέστρεψε στην ανάπτυξη. Διαθέτει όμως πολιτικούς σοβαρούς, θαρραλέους και πατριώτες που σέβονται τις δημοκρατικές αρχές και δεν κοροϊδεύουν τον περήφανο λαό τους. Διαθέτει επίσης μια αποτελεσματική Δημόσια Διοίκηση. Ο τότε Πρωθυπουργός της χώρας παραπέμπεται τώρα σε δίκη.

Ποιος λοιπόν θεωρεί ότι στην Ελλάδα έχουμε πράγματι κοινοβουλευτική δημοκρατία; Μόνο ελευθεροστομία υπάρχει για εκτόνωση του λαϊκού αισθήματος. Κατά τα άλλα είμαστε μια αξιοθρήνητη κοινοβουλευτική φεουδαρχία, φόρου υποτελής και υπό την επιτροπεία των δανειστών μας.

Αντιμνημονιακοί - αντιδραστικοί

Από την άλλη μεριά παρατάσσονται άναρχα τα λεγόμενα «αντιμνημονιακά» κόμματα που αντιδρούν στα μέτρα αλλά χωρίς συγκεκριμένες και τεκμηριωμένες εναλλακτικές προτάσεις παρά μόνο με αρνήσεις και γενικόλογα συνθήματα. Αλλά και τα ΜΜΕ που επενδύουν καθημερινά στην κάθε είδους αντίδραση με κύριο σκοπό την αύξηση της ακροαματικότητάς τους. Δεν ενημερώνουν τον κόσμο ψύχραιμα και αντικειμενικά αλλά λαϊκίζουν με αφορισμούς, υπερβολές, μισές αλήθειες και με βάση σκοπιμότητες.

Γενικά οι Ελληνες είμαστε πάντα πρόθυμοι για αντίδραση και σπάνια για συλλογική δράση, γιατί η δράση απαιτεί όραμα, οργάνωση, συνέπεια και σκληρή συλλογική εργασία. Είμαστε όμως ατομιστές και δεν μάθαμε ούτε να συνεργαζόμαστε ούτε να κάνουμε ΔΙΑΛΟΓΟ και να τα βρίσκουμε. Άρα δεν μπορούμε να αποφασίσουμε ούτε τι θέλουμε ούτε πώς να το επιδιώξουμε. Γι' αυτό τη βάρκα την πάνε οι άνεμοι όπου θέλουν...

Λέμε πως είμαστε ένας περήφανος λαός. Πώς όμως συμβιβάζεται η περηφάνια με τη ζητιανιά και με την αφθονία των δωσιλόγων στην κοινωνία μας; Διαπιστώνει κανείς ότι την περηφάνια τη θυμόμαστε μόνο όταν μας φέρνουνε στο «αμήν». Και όσους βιαστούν να με πετροβολήσουν για προσβολή της εθνικής μας ταυτότητας τους παραπέμπω στο Γ. Σουρή του 1890 για να βεβαιωθούν ότι το DNA της κοινωνίας μας παραμένει ως έχει:



Ποιος είδε κράτος λιγοστό
σ' όλη τη γη μοναδικό,
εκατό να εξοδεύει
και πενήντα να μαζεύει;

Να τρέφει όλους τους αργούς,
νά 'χει επτά Πρωθυπουργούς,
ταμείο δίχως χρήματα
και δόξης τόσα μνήματα;

Νά 'χει κλητήρες για φρουρά
και να σε κλέβουν φανερά,
κι ενώ αυτοί σε κλέβουνε
τον κλέφτη να γυρεύουνε;

Όλα σ' αυτή τη γη μασκαρευτήκαν
ονείρατα, ελπίδες και σκοποί,
οι μούρες μας μουτσούνες εγινήκαν
δεν ξέρομε τί λέγεται ντροπή.

Σπαθί αντίληψη, μυαλό ξεφτέρι,
κάτι μισόμαθε κι όλα τα ξέρει.
Κι από προσπάππου κι από παππού
συγχρόνως μπούφος και αλεπού.

Θέλει ακόμα -κι αυτό είναι ωραίο-
να παριστάνει τον ευρωπαίο.
Στα δυό φορώντας τα πόδια που 'χει
στο 'να λουστρίνι, στ' άλλο τσαρούχι.

Σουλούπι, μπόϊ, μικρομεσαίο,
ύφος του γόη, ψευτομοιραίο.
Λίγο κατσούφης, λίγο γκρινιάρης,
λίγο μαγκούφης, λίγο μουρντάρης.

Και ψωμοτύρι και για καφέ
το «δε βαρυέσαι» κι «ωχ αδερφέ».
Ωσάν πολίτης, σκυφτός ραγιάς
σαν πιάσει πόστο: δερβέν αγάς.

Δυστυχία σου, Ελλάς,
με τα τέκνα που γεννάς!
Ώ Ελλάς, ηρώων χώρα,
τί γαϊδάρους βγάζεις τώρα;


Γεώργιος Σουρής (2 Φεβρουαρίου 1853 - 26 Αυγούστου 1919)


Αναμφισβήτητα τα Μνημόνια εμπεριέχουν και βάρβαρες διατάξεις που θα πρέπει ν’ αναθεωρηθούν και που ίσως οφείλονται σε λανθασμένες μεθοδεύσεις της Τρόικας αλλά και στην ανεπάρκεια των «διαπραγματευτών» μας να πείσουν. Ίσως να εκφράζουν και θυμό. Αναλογίστηκε όμως το 80% των Ελλήνων που επιθυμούν την παραμονή μας στο ΕΥΡΩ γιατί επιβλήθηκαν τόσο αυστηρά μέτρα και μάλιστα ως αδιαπραγμάτευτα; Τι έκαναν οι κυβερνώντες επί 2 χρόνια για να πατάξουν τη διαφθορά, την αισχροκέρδεια, τη νοθεία, τη φοροδιαφυγή και να διορθώσουν το πανάκριβο και αναποτελεσματικό κράτος μας; Πρακτικά τίποτε, ούτε καν δρομολόγησαν κάτι ουσιαστικό εκτός από περικοπές απολαβών και κοντόφθαλμες φοροεπιδρομές, παρά τις υποσχέσεις και τις υπογραφές τους που έβαλαν μόνο και μόνο για να πάρουν τα χρήματα. Δεν μας εμπιστεύεται λοιπόν κανείς και ζητούν εγγυήσεις. Λένε λοιπόν οι εταίροι μας: «Αφού θέλετε να παραμείνετε στο ΕΥΡΩ θα πρέπει να μηδενίσετε τα ελλείμματα και να γίνετε παραγωγικοί. Και για να γίνουν αυτά θα πρέπει να αλλάξετε δομές και νοοτροπία. Σας στέλνουμε ειδικούς να σας βοηθήσουν. Μέχρι όμως να γίνουν αυτά, οι μισθοί και οι συντάξεις θα κατέβουν εκεί που η οικονομία σας μπορεί να τα υποστηρίξει. Αργότερα, με καλύτερο και φθηνότερο κράτος και με ευνοϊκότερο επενδυτικό περιβάλλον θά 'χετε τη δυνατότητα να βελτιώσετε τις αποδοχές σας. Συνεργαστείτε λοιπόν και δουλέψτε ώστε να γίνουν αυτά μια ώρα αρχύτερα». Αυτά μας λένε.

Για πολλούς «αυτά είναι προσχήματα και εκείνο που επιδιώκουν είναι να κάμψουν την αντοχή μας για να αγοράσουν φθηνά ήλιο, ακίνητα και ορυκτό πλούτο». Ίσως και αυτό. Στο αδιέξοδο όμως που περιήλθαμε σημασία έχει το πώς θα επωφεληθούμε με τις μικρότερες δυνατές απώλειες. Φαίνεται ότι η Ευρωζώνη μόνο με δημοσιονομική πειθαρχία και παράλληλη μεταφορά πόρων προς το Νότο θα μπορέσει να συντηρηθεί ως έχει. Πιστεύω (αφελώς;) ότι αν δουν πως βαδίζουμε χωρίς καθυστέρηση στη διόρθωση των κακώς εχόντων τότε θα συζητήσουν και τη χαλάρωση κάποιων από τα μέτρα. Πολλά θα είχαμε αποφύγει αν η Κυβέρνηση είχε κινηθεί δραστήρια από το 2009 αντί να ρίχνει το ανάθεμα στην Τρόικα...

Επίλογος

Ο λαός, βομβαρδισμένος από τα ΜΜΕ, στέκεται αμήχανος απέναντι στις δύο παρατάξεις και δεν ξέρει τι να κάνει. Τι να ψηφίσει στις επερχόμενες εκλογές; Δεν εμπιστεύεται πια κανέναν.

Ας μου επιτραπούν σχετικά οι παρακάτω προσωπικές σκέψεις:

Το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα κλονίζεται ισχυρά. Το μέλλον του ίδιου του Ευρώ τελεί υπό διακύβευση. Οφείλουμε να δούμε τα πράγματα με ψυχραιμία και προοπτική και να προχωρήσουμε σε δραστικές αλλαγές χωρίς άλλες καθυστερήσεις διότι ενδέχεται σε λίγο η Ε.Ε. να μην είναι πλέον σε θέση να μας στηρίξει άλλο. Προσωπικά πιστεύω ότι την ομάδα συμβούλων Reichenbach θα πρέπει να τη δούμε ως μια μοναδική ευκαιρία για να κάνουμε γρήγορα τις απαραίτητες αλλαγές και μάλιστα χωρίς να πληρώσουμε πανάκριβα την προσφερόμενη τεχνική βοήθεια. Πρέπει να συνεργαστούμε μαζί τους με θετικό πνεύμα ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι λάθος χειρισμοί. Ιδιαίτερα τα συνδικάτα θα πρέπει να αναλάβουν με σοβαρότητα τις ευθύνες τους.

Πρέπει όλοι να καταδικάσουμε τη διαφθορά, όχι τόσο για το απαράδεκτό της από ηθική άποψη που είναι αυτονόητο αλλά παρακάμπτεται σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης όσο για τις πρακτικές επιπτώσεις της διαφθοράς στη λειτουργία της οικονομίας και της κοινωνίας: Έργα δισεκατομμυρίων παραμένουν στα χαρτιά ή ημιτελή, κοινοτικοί πόροι δεν απορροφώνται και χάνονται επειδή κάποιοι δεν έχουν καταλήξει στη μοιρασιά της μίζας. Προμήθειες κατακερματίζονται για να ικανοποιηθούν περισσότεροι και άλλες εφευρίσκονται μόνο και μόνο για να “πέφτουν” μίζες. Άς το καταλάβουμε: τη διαφθορά την πληρώνουμε όλοι πανάκριβα.

Το εκλογικό σώμα θα πρέπει να απαιτήσει από τα κόμματα διαφάνεια, σαφείς προγραμματικές δεσμεύσεις και αποχή από τους λαϊκισμούς που μας έφεραν εδώ. Και να τα κρίνει με βάση τη σοβαρότητα του λόγου, τη συνέπεια και τη διάθεσή τους να συνεργασθούν καλόπιστα με άλλους για το συμφέρον της χώρας και όχι με τα συναισθηματικά, ιδεολογικά ή ακόμα και συμφεροντολογικά κριτήρια του παρελθόντος. Υποψήφιους που επέδειξαν δόλο ή ανεπάρκεια θα πρέπει οπωσδήποτε να τους καταψηφίσει. Μόνο μια τέτοια στάση θα δώσει ένα ισχυρότατο μήνυμα του λαού προς τους πολιτικούς για να σοβαρευτούν. Και προσοχή: άλλη ευκαιρία στα πλαίσια της δημοκρατικής νομιμότητας ο κόσμος δεν θα έχει .

Και από τα ΜΜΕ, κυρίως τα κρατικά, πρέπει να αξιώσουμε να δώσουν ίσες ευκαιρίες παρουσίασης σε πολλά υποψήφια κόμματα και όχι μόνο στα μεγαλύτερα. Οι εκλογές αυτές και ό,τι θα επακολουθήσει θα έχουν αποφασιστική σημασία για το μέλλον των παιδιών μας.

Ο κ. Δημήτρης Αρ. Κάζης, είναι τ. Ερευνητής του ΚΕΠΕ


Uisce Beatha

"uisce beatha" is the Irish word for whisky...it's literal translation is - water of life!

I am becoming fluent in gaelic: Laphroaig, Caol Ila, Glengoyne, Glenfiddich,...

Cheers!

Friday, March 9, 2012

Μπορεί να σωθεί η Ευρώπη;



Από: ΤΟ ΒΗΜΑ - The Project Syndicate

Το 2011, η χρηματοπιστωτική και τραπεζική κρίση κλιμακώθηκε σε κρίση χρέους κρατών της Ευρώπης. Ενα πρόβλημα που άρχισε στην Ελλάδα έφτασε στο σημείο να προκαλέσει αμφιβολίες για την ίδια την βιωσιμότητα του ευρώ - ακόμη και για την βιωσιμότητα ολόκληρης της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Ενα χρόνο αργότερα, αυτές οι θεμελιώδεις αμφιβολίες δεν έχουν διαλυθεί.

Ενας λόγος για την αμφιβολία σχετικά με το ευρώ και την ΕΕ είναι ότι, από την άνοιξη του 2010, οι ηγέτες της Ευρώπης τρέχουν από τη μία σύνοδο κρίσης στην άλλη, επινοώντας κάθε φορά υποτιθέμενες λύσεις για το πρόβλημα.

Αλλά οι ηγέτες της Ευρώπης ποτέ δεν χρησιμοποίησαν πλήρως την οικονομική και πολιτική δύναμη πυρός που διαθέτουν. Αντί να δαμάσουν τις αγορές, όπως είχαν κάποτε την πρόθεση, συνεχίζουν να πολιορκούνται από αυτές.
Δεν θα έπρεπε, λοιπόν, να προκαλεί έκπληξη ότι οι αγορές χρησιμοποιούν αυτό που οι κομουνιστές αποκαλούσαν «σαλαμοποίηση», για να κόψουν σε φέτες την Ενωση, επιτιθέμενες κάθε φορά σε μία από τις χώρες-μέλη.

Το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχουν τεθεί στο περιθώριο, την ώρα που ξεπροβάλλει ένα νέο μοντέλο διοίκησης για την Ευρώπη: η Γερμανία λαμβάνει τις αποφάσεις, η Γαλλία δίνει τις συνεντεύξεις Τύπου, και οι υπόλοιποι κουνάνε το κεφάλι συμφωνώντας (εκτός από τους Βρετανούς, που διάλεξαν για άλλη μια φορά τον απομονωτισμό).

Αυτή η δομή διοίκησης δεν έχει ούτε δημοκρατική νομιμοποίηση, ούτε δικαιολογείται από τις επιδόσεις της (οι οποίες φαίνεται ότι είναι απλώς η αντίδραση στις πιέσεις που ασκούν οι αγορές).

Κάποιοι εκτιμούν ότι, το 2050, η Ευρώπη θα παράγει μόλις το 10% του παγκοσμίου ΑΕΠ, και θα αντιπροσωπεύει μόλις το 7% του πληθυσμού παγκοσμίως. Τότε, δεν θα είναι σημαντική με παγκόσμιους όρους ούτε καν η οικονομία της Γερμανίας, για να μην αναφερθούμε στις άλλες ευρωπαϊκές οικονομίες.

Ηδη από το 2012, όταν ο ρυθμός ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας αναμένεται να είναι μόλις 2,5%, η μάχη για το μερίδιο στην παγκόσμια πίτα θα γίνεται όλο και πιο σκληρή. Η Ευρώπη αγωνίζεται για την οικονομική της επιβίωση, αλλά δεν φαίνεται να το συνειδητοποιεί.

Πώς μπορεί, λοιπόν, να σωθεί η Ευρώπη;

Πρώτον, για να έχουν πλήρη νομιμοποίηση οι πανευρωπαϊκές αποφάσεις, η ΕΕ πρέπει να γίνει αληθινή δημοκρατία - με πρόεδρο που θα εκλέγεται με άμεσο τρόπο από τους λαούς, και πιο ισχυρό κοινοβούλιο.

Δεύτερον, πρέπει κλείσουμε το χάσμα των εισοδημάτων. Οι αυξανόμενες ανισότητες ανάμεσα σε πλούσιους και φτωχούς, η τελμάτωση των πραγματικών μισθών, και οι βαθιές ανισότητες στην ανεργία ανάμεσα στις διάφορες περιοχές, είναι ηθικώς απαράδεκτες και οικονομικώς αντιπαραγωγικές.

Τέλος, το κράτος πρόνοιας χρειάζεται μια σοβαρή μεταρρύθμιση. Σήμερα, η ΕΕ διαθέτει ένα μεγάλο μέρος των δημοσίων δαπανών της σε συντάξεις και περίθαλψη για τους ηλικιωμένους, ενώ η εκπαίδευση υποφέρει από υπο-χρηματοδότηση. Ενας κράτος πρόνοιας που επικεντρώνεται στους ηλικιωμένους, και δεν προσφέρει επαρκείς ευκαιρίες στις νεότερες γενιές, δεν είναι βιώσιμο.

Για να γίνουν αυτές οι αλλαγές, είναι αναπόφευκτη η υψηλότερη φορολόγηση σε περιουσίες και εισοδήματα. Αλλά με την Ευρώπη στο χείλος της ύφεσης, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να αυξήσουν μόνον αυτούς τους φόρους, που όταν αυξάνονται, δεν μειώνουν την κατανάλωση, τις επενδύσεις, ή την δημιουργία θέσεων εργασίας.

Επιπλέον, χρειάζεται ένα «Σχέδιο Μάρσαλ για την Ευρώπη», με επενδύσεις για τις υποδομές, την ανανεώσιμη ενέργεια, και την ενεργειακή επάρκεια. Από τέτοιες πρωτοβουλίες, και όχι από την λιτότητα, θα έρθει η ανάπτυξη.

Ο κ. Αλφρεντ Γκούζενμπαουερ είναι πρώην καγκελάριος της Αυστρίας (2007-2008).

Friday, March 2, 2012

Δημοκρατία, idiot!

Σε καιρούς ταραγμένους και εποχές γενικευμένης σύγχισης, όπως η τωρινή, είναι χρήσιμο να πιάνει κανείς το νήμα από την αρχή. Ας επιστρέψουμε στα βασικά λοιπόν.
Ακούμε για αυτή διαρκώς, υπάρχει σε κάθε κουβέντα που σχετίζεται με την πολιτική, αλλά όπως συμβαίνει με κάθε έννοια που εκφυλίζεται σε σύνθημα, κινδυνεύουμε να ξεχάσουμε το πραγματικό της νόημα.

Τι είναι Δημοκρατία;

Στο σχολείο μας έλεγαν ότι είναι κάτι καλό, για το οποίο οι λαοί αγωνίστηκαν και όλη η ανθρωπότητα ωφείλει να ευγνωμονεί αιώνια τους Έλληνες γιατί οι πρόγονοί μας την ανακάλυψαν. Όσοι υπήρξαν επιμελείς μαθητές, ίσως θυμούνται και κάποιες λεπτομέρειες για τον Περικλή ή την Εκκλησία του Δήμου. Ελάχιστη ως καθόλου, όμως, πληροφορία για την ουσία του πολιτεύματος που σήμερα θεωρούμε αυτονόητο (στο δικό μου σχολείο, όπως και στα περισσότερα υποθέτω, το μάθημα της Αγωγής του Πολίτη αντιμετωπιζόταν, από καθηγητές, μαθητές και γονείς εξίσου, σαν ώρα χαλάρωσης και ξεκούρασης).

Αν επιχειρήσουμε να προσδιορίσουμε την δημοκρατία εμπειρικά, κρίνοντας από τις συνθήκες που επικρατούν στις κοινωνίες που έχουμε μάθει να θεωρούμε δημοκρατικές, ή σε αντιδιαστολή με τα καθεστώτα που κατακεραυνώνουμε ως αντιδημοκρατικά, θα καταλήξουμε (πάνω-κάτω) στα εξής χαρακτηριστικά:
- απουσία των τανκς από τους δρόμους, μη επιβολή στρατιωτικού νόμου,
- διεξαγωγή εκλογών σε τακτά χρονικά διαστήματα,
- απουσία συστηματικής λογοκρισίας,
- απουσία πολιτικών διώξεων σε αντιφρονούντες (φυλακίσεις, βασανιστήρια κλπ).

Σε αυτόν τον, μάλλον φτωχό, απολογισμό θεωρώ ότι συμπυκνώνεται η γενική γνώση επί του θέματος. Είναι δυνατόν να αντιλαμβανόμαστε την περιλάλητη και χιλιοτραγουδισμένη δημοκρατία απλά σαν το αντίθετο του ολοκληρωτισμού; Δεν μπορεί, θα υπάρχει κι άλλο σκέφτηκα και γι' αυτό ανέτρεξα στα βιβλία:

Κατά τον Russell, το μόνο φιλοσοφικό ρεύμα που υποστηρίζει θεωρητικά τη δημοκρατία, και ταιριάζει μαζί της ως προς την ηπιότητα της σκέψης, είναι ο εμπειρισμός (empiricism). Ο Locke –θεμελιωτης του εμπειρισμού- τονίζει τη σύνδεση του με το φιλελεύθερο πνεύμα, την ανεκτικότητα και την αντίθεση του στην απόλυτη μοναρχία. Θεωρεί ότι οι γνώσεις μας είναι αβέβαιες, θέλοντας να υποδείξει ότι πάντα υπάρχει η πιθανότητα να σφάλλουμε και ότι την πιθανότητα αυτή πρέπει να την έχουμε υπόψη στις συζητήσεις με ανθρώπους που έχουν διαφορετικές απόψεις.
Η φιλελεύθερη (liberal) πολιτική σκέψη είναι προιόν του εμπορίου. Στην αρχαία Αθήνα εμφανίστηκε όταν εκείνη ανέπτυξε έντονη εμπορική δραστηριότητα με άλλες πόλεις της Μεσογείου. Πολύ αργότερα, το Μεσαίωνα, αναβίωσε στις πόλεις της Λομβαρδίας. Αργότερα ακολούθησαν η Αγγλία, η Ολλανδία, η Αμερική.
Το εμπόριο φέρνει σε επαφή ανθρώπους διαφορετικών πολιτισμικών καταβολών και έτσι καταστρέφει τον δογματισμό του αταξίδευτου. Επίσης η ελεύθερη διαπραγμάτευση μεταξύ αγοραστή και πωλητή είναι πιό αποδωτική όταν ο ένας κατανοεί την άποψη του άλλου.
Το φιλελεύθερο σκεπτικό είναι αυτό της ανεκτικότητας και ελευθερίας- όσο η δημόσια τάξη επιτρέπει, της μετριοπάθειας και της απουσίας φανατισμού στα πολιτικά προγράμματα. Οι φανατικές εμμονές καθιστούν αδύνατους τους δημοκρατικούς θεσμούς. Ο πραγματικός Φιλελεύθερος δε λέει «αυτό είναι αλήθεια», αλλά «τείνω να πιστέψω ότι υπό τις παρούσες συνθήκες αυτή η άποψη είναι πιθανότατα η καλύτερη».

Τις παραπάνω απόψεις εκθέτει ο Russell στο δοκίμιο του “Philosophy and Politics”. Την άρρηκτη σχέση δημοκρατίας και φιλοσοφίας υπογραμμίζει ο Καστοριάδης (βλ. Η αρχαία ελληνική δημοκρατία και η σημασία της για εμάς σήμερα): “Κοινή ρίζα της δημοκρατίας και της φιλοσοφίας είναι η αμφισβήτηση”. Ο φιλόσοφος αμφισβητεί τις δεισιδαιμονίες του παρελθόντος και η δημοκρατία την «ελέω Θεού» (ή Θεών) εξουσία του μονάρχη. “Στην αρχαία Ελλάδα, η φιλοσοφία ήταν η φιλοσοφία των πολιτών που συζητούν στην αγορά με άλλους πολίτες (και όχι φιλοσοφία των ιερατείων ή των αυλικών). […] Η αμοιβαία γονιμοποίηση του πολιτικού κινήματος με την φιλοσοφική ερώτηση είναι το στοιχείο ακριβώς που χαρακτηρίζει τη δημοκρατική πόλη. Από τη μία οι φιλόσοφοι ασχολούνται με τα πολιτικά ερωτήματα και από την άλλη η ίδια η πολιτική ζωή αναγκάζει τις αναζητήσεις να πάνε βαθύτερα: ποιός άρχει, πως νομιμοποιείται η εξουσία εκείνου που άρχει, είναι δίκαιο να άρχουν οι λίγοι ή οι πολλοί, τι σημαίνει δίκαιο, κλπ.”

Στη συνέχεια παρουσιάζει τα βασικά χαρακτηριστικά της πρώτης δημοκρατίας στην Ιστορία:
- Ο δήμος ασκεί την εξουσία, και την ασκεί ως άμεση δημοκρατία, χωρίς αντιπροσώπους. Τα πάντα (πόλεμος, ειρήνη, συμμαχίες, δημόσια έργα, κτίσιμο Παρθενώνα) αποφασίζονταν στην Εκκλησία του Δήμου.
- Τα δικαστήρια δεν ήταν επαγγελματικά. Οι δικαστές ήταν κληρωτοί.
- Στις περιπτώσεις που χρειαζόταν να ανατεθούν αξιώματα, αυτό γινόταν με κλήρωση. Μόνο στα πεδία που χρειαζόταν εξειδικευμένη γνώση (π.χ στρατηγοί) κατέφευγαν στις εκλογές για την επιλογή των αρχόντων. Και σε αυτή την περίπτωση ήταν ανακλητοί (ο δήμος μπορούσε να τους ανακαλέσει αν το έκρινε σκόπιμο).
- Δεν υπάρχουν αρμόδιοι στον πολιτικό τομέα•η γνώμη όλων βαραίνει τι ίδιο. Δεν υπάρχει κάποια επιστήμη ή τέχνη, η γνώση της οποίας να καθιστά κάποιους καλύτερους κυβερνήτες.
Αυτά λέει η θεωρία, που στα γρήγορα συνοψίζονται στα εξής δομικά στοιχεία της δημοκρατίας:
Μετριοπάθεια, ανεκτικότητα στο διαφορετικό, αμφισβήτηση, πολίτες που σκέφτονται, φιλοσοφούν, συζητούν και συμμετέχουν άμεσα στη λήψη αποφάσεων και την κυβέρνηση.

Τι συμβαίνει, στην πράξη, στις σύγχρονες δημοκρατίες; Κατ’αρχήν δεν είναι άμεσες αλλά αντιπροσωπευτικές. Ο Καστοριάδης (πάλι) αναφέρει σχετικά: “Από τη στιγμή που αναθέτει κανείς την εξουσία σε ορισμένους ανθρώπους, έχει μόνος του αλλοτριωθεί πολιτικά. Ο Ρουσσώ έγραφε για τους Άγγλους (γιατί τότε μόνο η Αγγλία έιχε κοινοβούλιο): Οι Άγγλοι νομίζουν ότι είναι ελεύθεροι επειδή εκλέγουν τους βουλευτές τους• είναι ελεύθεροι μια μέρα στα πέντε χρόνια. Ο Ρουσσώ είναι ενδοτικός: στην πραγματικότητα οι επιλογές που έχει κανείς την ημέρα των εκλογών έχουν προκαθοριστεί από τα προηγούμενα πέντε χρόνια (από τον εκλογικό νόμο, τα υπάρχοντα κόμματα, τους υποψηφίους).”
Σε αυτή την πολιτική αλλοτρίωση ωφείλεται, πιθανότατα, αυτό που παρατηρεί σε ένα άλλο του κείμενο (Το Πρόβλημα της Δημοκρατίας σήμερα): “Οι λαοί σήμερα βρίσκονται σε μια κατάσταση πολιτικής απάθειας, ιδιωτικοποίησης, ανευθυνότητας, κυνισμού, αδιαφορίας για τα κοινά και τα πολιτικά και γενικότερα μιας στάσης απέναντι τόσο στην ιδιωτική όσο και στην κοινή ζωή τους που είναι περίπου μια στάση αποχαύνωσης μέσα στον καταναλωτικό και τηλεοπτικό αυνανισμό. Η σημερινή κατάσταση δεν είναι απλώς αποτέλεσμα συνωμοσιών, δολοπλοκιών, χειραγώγησης εκ μέρους των κυρίαρχων στρωμάτων. Εάν τα κυρίαρχα στρώματα μπορούν να κάνουν αυτά που κάνουν είναι ακριβώς γιατί οι λαοί μένουν απαθείς, ή το πολύ σηκώνουν τους ώμους τους λέγοντας, «τους ξέρουμε, είναι όλοι οι ίδιοι οι παλιάνθρωποι»“. Για αυτούς τους λόγους θεωρεί ότι οι σύγχρονες δημοκρατίες είναι τέτοιες μόνο κατ’όνομα. “Εγώ τις ονομάζω φιλελεύθερες ολιγαρχίες”, καταλήγει.[1]
Κατόπιν αυτών, δεν είναι να απορεί κανείς που η κατάσταση έχει αντίστραφεί πλήρως σε σχέση με την δημοκρατία της αρχαίας Αθήνας και η εξουσία έχει φύγει από τα χέρια των πολιτών και έχει περάσει στους τεχνοκράτες (στην καλύτερη περίπτωση) ή σε κάθε λογής επαγγελματίες πολιτικούς, πολιτικάντηδες, δημαγωγούς, αχυρανθρώπους των κυρίαρχων στρωμάτων (συνήθως). Εκείνο που εκπλήσσει είναι η διαπίστωση ότι η αποποίηση της εξουσίας από την πλευρά του λαού και ο αυτο-υποβιβασμός του πολίτη στην κατάσταση του υπηκόου [2]είναι, ως ένα βαθμό, οικιοθελής.

Μήπως η τεμπελιά μας είναι ισχυρότερη από την επιθυμία μας για ελευθερία; Κάτι μου θυμίζει όμως αυτό... Α, ναι!
"Πρέπει να διαλέξουμε ανάμεσα στην ελευθερία και την οκνηρία", Θουκιδύδης


[1] Στα αγγλικά και σε άλλες γλώσσες υπάρχει η διάκριση ανάμεσα στον όρο "democracy" που αναφέρεται στην "άμεση δημοκρατία" και τον όρο "republic" που αποδίδει την "αντιπροσωπευτική" ή "κοινοβουλευτική" δημοκρατία. Η ταύτιση των δύο εννοιών, αν και συνηθισμένη, είναι λανθασμένη και προκαλέι σύγχιση.
[2] Ενδεικτικό του πόσο αυτονόητη ήταν στην αρχαιότητα η συμμετοχή των πολιτών στα κοινά είναι ότι η λέξη “ιδιώτης” (εκείνος που απέχει από τα κοινα) κατέληξε να σημαίνει “ανόητος” (προφανώς γιατί μόνο κάποιο άτομο περιορισμένης νοημοσύνης “ιδιώτευε”)- εξ’ου και η αγγλική λέξη “idiot” (βλ. ετυμολογικό λεξικό Μπαμπινιώτη).