Thursday, October 27, 2011

Ράσσελ: περί "αγέλης"

Μεταφράζω πρόχειρα ένα απόσπασμα από το κείμενο του B. Russell, The Reconciliation of Individuality and Citizenship:

"Η έλλειψη ανοχής για την εκκεντρικότητα είναι εντονότερη στα πιό ηλίθια παιδιά, που τείνουν να θεωρούν τα ιδιαίτερα γούστα των έξυπνων παιδιών κατακριτέα. Όταν οι Αρχές είναι επίσης ηλίθιες (κάτι που μπορεί να συμβεί), τείνουν να παίρνουν το μέρος των ανόητων παιδιών και συναινούν στην κακομεταχείριση εκείνων που διαθέτουν νοημοσύνη. Σε αυτή την περίπτωση, δημιουργείται μια κοινωνία όπου όλες οι σημαντικές θέσεις καταλαμβάνονται από εκείνους των οποίων η βλακεία ικανοποιεί την αγέλη. Μιά τέτοια κοινωνία θα έχει διεφθαρμένους πολιτικούς, άσχετους δασκάλους, αστυνομικούς που δεν μπορούν να πιάσουν τους εγκληματίες και δικαστές που καταδικάζουν αθώους. Αυτή η κοινωνία, ακόμα και αν κατοικεί σε μια χώρα με άφθονο φυσικό πλούτο, τελικά θα φτωχύνει λόγω της αδυναμίας της να επιλέξει ικανούς ανθρώπους για τα σημαντικά πόστα. Μια τέτοια κοινωνία, μπορεί να φλυαρεί περί Ελευθερίας και να στήνει αγάλματα προς τιμήν της, αλλά θα τιμωρεί εκείνους τους ανθρώπους των οποίων οι ιδέες θα μπορούσαν να τη σώσουν από την καταστροφή. Όλα αυτά πηγάζουν από την υπερβολική πίεση της αγέλης, αρχικά στο σχολείο και στη συνέχεια στο ευρύτερο πεδίο."

Νομίζω ότι ο φιλόσοφος μας λέει εδώ κάτι πολύ σημαντικό. Σε μια κοινωνία αυξημένης διαφθοράς, η αναζήτηση της προέλευσης της διαφθοράς μοιάζει με το αίνιγμα του αυγού και της κότας- οι διεφθαρμένοι πολιτικοί διαστρέφουν την κοινωνία ή αποχαυνωνμένη κοινωνία επιλέγει τέτοιους πολιτικούς; Αντίθετα, ο Ράσσελ ρίχνει ανενδοίαστα την ευθύνη στην «αγέλη». Πολύ σωστά, κατά την γνώμη μου, αν μη τι άλλο για έναν πολύ πρακτικό λόγο: το «Σύστημα» (οικονομικά συμφέροντα, πολιτική εξουσία) έχει κάθε συμφέρον να διατηρεί μια τέτοια κατάσταση, καθώς βγάζει από τη μέση τους ικανούς ανταγωνιστές και έχει απέναντί του μια εύκολα χειραγωγίσιμη κοινωνία. Θα ήταν ανόητο εκ μέρους του να αλλάξει αυτή την πολύ βολική -για εκείνο- κατάσταση καθώς θα έβαζε εμπόδια στον ίδιο του τον εαυτό. Αντίθετα η κοινωνία έχει κάθε συμφέρον να επιλέγει ικανούς, έντιμους και νοήμονες ανθρώπους για να την καθοδηγούν. Συνεπώς αυτή η επιλογή είναι αποκλειστικά δική της ευθύνη- κανείς άλλος δεν έχει λόγο να το κάνει για λογαριασμό της.
Όταν λοιπόν φωνάζουμε για «προδότες» πολιτικούς καλό είναι να θυμόμαστε ότι αυτοί είναι προιόν μιας κοινότητας που λειτουργεί σαν «αγέλη». Το να διαπομπευθούν οι προδότες είναι χρήσιμο, απείρως ωφελιμότερο θα είναι η αγέλη να εξελιχθεί σε κοινωνία.

Κάθε ομοιότητα της κατάστασης που περιγράφει ο Ράσσελ με την Ελλάδα του 2011 είναι εντελώς συμπτωματική. Το κείμενο δημοσιεύθηκε το 1932. Αυτό που δεν είναι καθόλου συμπτωματικό είναι το γεγονός ότι στο σχολείο δεν διδαχθήκαμε ποτέ τον Ράσσελ (ή άλλους στοχαστές σαν αυτόν), αλλά μας φλόμωσαν με βίους αγίων, με αναγνώσματα μετρίων (συνήθως) λογοτεχνών και επαναλάβαμε αυτιστικά δώδεκα φορές την ένδοξη ιστορία μας (ίσως για να ξεχάσουμε το λιγότερο ένδοξο παρόν μας).

Thursday, October 6, 2011

Churchonomics


Μερικά οικονομικά στοιχεία για την Εκκλησία (από Το Βήμα, in.gr, Le Monde):

- Η Εκκλησία της Ελλάδος είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος ιδιοκτήτης γης μετά το ελληνικό κράτος, με 130.000 εκτάρια (=1.300.000 στρέμματα) γης, διαθέτει 7.945 ενορίες και πάνω από 500 μοναστήρια και ησυχαστήρια, καθώς και το 1,5% των μετοχών της Εθνικής Τράπεζας.

Εντούτοις, τα εισοδήματα της Εκκλησίας, απαλλάσσονται από το φόρο μεγάλης ακίνητης περιουσίας για τα ακίνητα που χρησιμοποιούν οι ναοί και οι μονές. Επιπλέον, η Εκκλησία απαλλάχθηκε από την υποχρέωση της εισφοράς 35% των εσόδων της, καθώς και από το φόρο 10% που επιβαρύνει τα εισοδήματα από την εκμίσθωση γαιών και οικοδομών των μητροπόλεων.

- Η συμμετοχή του κράτους στην ετήσια δαπάνη για την πληρωμή κληρικών ανέρχεται στα 220 εκατ. ευρώ.

- Τρανταχτή περίπτωση διασπάθισης του δημόσιου χρήματος βρήκε το φως της δημοσιότητας στην Πάτρα, όπου εντοπίστηκαν 300 εικονικές δωρεές ιδιωτών προς την εκκλησία, με αποτέλεσμα την υψηλή επιστροφή φόρου. Μόνο στη Β’ ΔΟΥ της Πάτρας, για την περίοδο 2008 - 2010, το συνολικό ποσό των υποτιθέμενων δωρεών με προορισμό ναούς και μονές ανέρχεται στα 4 εκατ. ευρώ και αντιστοιχεί σε επιστροφή φόρου για τους ιθύνοντες που ξεπερνά το 1,5 εκατ. ευρώ. Μετά από έρευνα η οποία διαπίστωσε ότι οι συγκεκριμένες δωρεές δεν έγιναν ποτέ, και πως οργανωμένο κύκλωμα εξέδιδε πλαστές αποδείξεις, η εφορία φέρεται να έχει καλέσει τους εμπλεκόμενους (Πατρινοί επιχειρηματίες, έμποροι και εισοδηματίες που δήλωναν εισόδημα από 70.000 έως και 200.000 ευρώ) να πληρώσουν το φόρο που πραγματικά τους αναλογεί, μέσα από την υποβολή νέων δηλώσεων.
Τις υποψίες που οδήγησαν στην αποκάλυψη της υπόθεσης κίνησαν τα μεγάλα ποσά τα οποία δηλώνονταν ως δωρεές προς την εκκλησία, τα οποία βρίσκονταν σε πλήρη αναντιστοιχία με τη σημερινή οικονομική συγκυρία. Είναι ενδεικτική η κατάθεση απόδειξης 40.000 ευρώ για δωρεά σε μοναστήρι. Η υπόθεση κινητοποίησε και την Ασφάλεια Πατρών η οποία αναζητά τα μέλη του κυκλώματος.
«Η περίπτωση αυτή είναι σχεδόν βέβαιο ότι είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου, μία απίστευτου μεγέθους και σύλληψης λεηλασία του δημόσιου πλούτου, στην οποία εμπλέκονται δυστυχώς και άνθρωποι της Εκκλησίας».

- Φαρσαλα: «Εδώ οι περισσότεροι από τους ιερείς της περιοχής κυκλοφορούν με τζιπ και πολυτελή αυτοκίνητα. Συμπεριφέρονται σαν επιχειρηματίες παρα ως κληρικοί. Προτού προκύψει η εμπλοκή δύο ιερέων σε υπόθεση τοκογλυφίας, είχε αποκαλυφθεί σκάνδαλο με εικονικές δωρεές σε εκκλησιαστικά ιδρύματα. Επιπλέον υπήρχαν διαμάχες μεταξύ ιερέων για έσοδα από τα ευχέλαια, από τα παγκάρια των εκκλησιών και πολλά άλλα. Διακινούν πολύ χρήμα και για εμάς τίποτε δεν είναι έκπληξη...».
Σύμφωνα με πληροφορίες, προ μερικών μηνών είχε αποκαλυφθεί από έλεγχο τοπικών οικονομικών υπηρεσιών σκάνδαλο με την εμπλοκή τουλάχιστον πέντε ιερέων της περιοχής, οι οποίοι έδιναν σε υψηλόμισθους υπάλληλους ψευδείς βεβαιώσεις ότι έκαναν δωρεές στις εκκλησίες, προκειμένου τα χρήματα αυτά να μην υπόκεινται σε φορολογία. Οπως προέκυψε από ορισμένα στοιχεία της έρευνας, οι ιερείς έπαιρναν ποσοστό 10-15% από τα ποσά που ωφελούνταν οι πολίτες οι οποίοι προχωρούσαν στις εικονικές δωρεές.

- Ενώ συμβαίνουν όλα τα παραπάνω, ευθεία προειδοποίηση έστειλε χθες προς την κυβέρνηση ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος ότι δεν θα γίνει δεκτή αλλαγή στην πηγή της μισθοδοσίας των κληρικών, ενώ επισήμανε και τις ευθύνες που θα πρέπει να αναλάβει η Πολιτεία σε περίπτωση που θα επιδιώξει τον διαχωρισμό Πολιτείας - Εκκλησίας. Μάλιστα, κατά τη διάρκεια της χθεσινής πρώτης συνεδρίασης της Ιεραρχίας, δεν έλειψαν και οι φωνές που μίλησαν για δυναμικές αντιδράσεις.
Ενδεικτικά, ο μητροπολίτης Περιστερίου Χρυσόστομος τόνισε ότι οι κληρικοί συμμετέχουν στο κίνημα του λαού, καθώς «στην Ελλάδα, δυστυχώς, είμαστε κομπιναδόροι. Πληρώνουν συνήθως όσοι δεν έχουν και δεν πληρώνουν όσοι έχουν. Η Εκκλησία όμως δεν έχει χρήματα».
Ειδικότερα, ο κ. Ιερώνυμος στην εισηγητική του ομιλία ανέφερε ότι «η μισθοδοσία των κληρικών αποτελεί συμβατική υποχρέωση του κράτους», απαντώντας στο αίτημα να πληρώνει η Εκκλησία τούς μισθούς των κληρικών.

Μάλιστα ! Ο Ιερώνυμος θεωρεί αυτονόητη υποχρέωση του κάθε Έλληνα είτε είναι άθεος, είτε βουδιστής, μουσουλμάνος, αγνωστικιστής, καθολικός, είτε δεν γουστάρει ή δεν έχει να πληρώσει, να ταίζει τους παπάδες. Το ότι μπορεί ο κάθε «Ιερώνυμος» να τα λεέι αυτά μας τιμά γιατί δείχνει οτι είμαστε μια ανεκτική κοινωνία που ακόμα και ο ακραίος παραλογισμός μπορεί να διατυπωθεί ελεύθερα.
Το ότι αυτά που ζητά ο Ιερώνυμος όντως συμβαίνουν είναι η απόδειξη ότι ο Μεσαίωνας δεν έφυγε ποτέ από τα μέρη μας. Και ως γνωστόν, όσο υπάρχει Μεσαίωνας, η Αναγέννηση δεν έρχεται!

Τι ακριβώς συμβαίνει; Τα γνωρίζουμε όλα αυτά και τα ανεχόμαστε; Τα ακούμε, αλλά είμαστε απορροφημένοι είτε στην ευδαιμονιστική μας νιρβάνα μέχρι πρότινος, είτε στον τωρινό κυκεώνα και τα προσπερνάμε; Ή μήπως το κατά τα άλλα ανεπαρκέστατο σύστημα Παιδείας μας, υπήρξε αποτελεσματικότατο στο να εμπεδώσουμε τον μύθο του «Ελληνορθόδοξου Μεγαλείου» ώστε να του παραχωρούμε ασυλία για κάθε του διαστροφή;

Η κοινωνία βράζει από δικαιολογημένη οργή. Οι απολυμένοι του δημοσίου αντιπαρατίθενται με τους απολυμένους του ιδιωτικού τομέα για το ποιός είναι πιό αδικημένος, οι «αγανακτισμένοι» συγκεντρώνονται για να φωνάξει ο καθένας το δικό του σύνθημα. Αρκετά εκτονωθήκαμε, ήρθε όμως η ώρα όλη αυτή η ενέργεια να διοχτευθεί δημιουργικά: ας αναζητήσουμε εκείνους που τρώνε τις σάρκες μας (που προφανώς δεν είναι μόνο οι προαναφερθέντες), ας διεκδικήσουμε μέρος από αυτές πίσω, με τρόπο ψύχραιμο, πολιτισμένο και κυρίως συντεταγμένο.

Ο Νίτσε και οι Πατέρες της Εκκλησίας


Η ματαιόδοξη αφέλεια ορισμένων χριστιανών δημαγωγών - σήμερα τους αποκαλούν "Πατέρες της Εκκλησίας"- τόλμησε να διακυρήξει: "έχουμε τη δική μας κλασσική λογοτεχνία, δεν έχουμε ανάγκη αυτή των (αρχαίων) Ελλήνων" και έδειχναν περήφανα βιβλία με θρύλους, με αποστολικά γράμματα, μικρές απολογητικές πραγματείες [...]

Φ. Νίτσε, Η γενεαλογία της Ηθικής - Τρίτη Πραγματεία