Θεωρίες Συνωμοσίας

Ακούω πολλούς να ισχυρίζονται ότι πίσω από την οικονομική καταστροφή που σαρώνει την Ελλάδα, βρίσκεται η Αμερική που στοχεύοντας στην διάλυση του Ευρώ, βάλλει κατά του πιο εύκολου στόχου, ελπίζοντας ότι πιθανή κατάρρευση της ελληνικής οικονομίας θα συμπαρασύρει ολόκληρο το ευρωπαικό οικονομικό οικοδόμημα.

Σε μια χώρα που οι θεωρίες συνωμοσίας, και ειδικά εκείνες που περιέχουν πλούσιες δόσεις αντι-αμερικανικού αλατοπίπερου, είναι πολύ δημοφιλείς, στη χώρα που οι πολιτικοί και οι πολίτες της ανέκαθεν απεχθάνονταν την αυτοκριτική και λάτρευαν να αποδίδουν τα δεινά τους σε σκοτεινούς δαίμονες, μου φαίνεται πολύ λογικό να ευδοκιμούν τέτοιες απόψεις. Στο κάτω-κάτω, το καλό με τις θεωρίες συνωμοσίας είναι οτι κανείς δεν υποχρεούται να τεκμηριώσει τίποτα- το μόνο που χρειάζεται είναι ένας εντυπωσιακός δράκος.

Αν προσπαθήσει κάποιος να αντισταθεί για λίγο στη γοητεία (και την ευκολία) αυτού του τρόπου σκέψης και βασιστεί στα γεγονότα, στις ειδήσεις και τα στοιχεία, πιθανόν να σχηματιστεί μια εικόνα διαφορετική.

Κατ’ αρχήν, η επίσημη Αμερική (ο Ομπάμα συγκεκριμένα), πίεσε τους ευρωπαίους και ειδικά τη Γερμανία να συναινέσει στην παροχή βοήθειας στην χώρα μας ώστε να μην χρεοκοπήσει. Προς την ίδια κατεύθυνση επιχειρηματολογούν οι οικονομολόγοι και οι αρθρογράφοι στα αμερικάνικα Μέσα. Αντίθετα από ότι νομίζουμε, η κρατούσα άποψη φαίνεται να είναι σαφώς υπέρ της διάσωσης της Ελλάδας και της σταθερότητας του Ευρώ. Αυτή η πολιτική είναι απόλυτα δικαιολογημένη: το ελληνικό χρέος είναι υπερβολικά μεγάλο για να αφεθεί στην πτώχευση, εάν τα 300 εκατομμύρια δολλάρια που χρωστάμε (και σε αμερικανικες τράπεζες) χάνονταν, το ήδη τραυματισμένο (από την στεγαστική κρίση) τραπεζικό σύστημα θα έφτανε στα όρια του. (Όπως αναφέρουν σε άρθρο τους στους New York Times, οι LOUISE STORY, LANDON THOMAS Jr. and NELSON D. SCHWARTZ, στις 13/2/2010: “The country is, in the argot of banking, too big to be allowed to fail. Greece owes the world $300 billion, and major banks are on the hook for much of that debt. A default would reverberate around the globe.”)
Εάν μια μικρή οικονομία σαν της Ελλάδας, είναι ικανή να καταφέρει τέτοιο καίριο πλήγμα σε παγκόσμια κλίμακα, είναι ξεκάθαρο ότι- τουλάχιστον σε αυτή την κρίσιμη συγκυρία- η προοπτική της κατάρρευσης του Ευρώ και οι συνέπειες της, θα προκαλούσαν εφιάλτες και στον πιο φανατικό εχθρό της ευρωπαικής ενωποίησης.

Εδώ ωφείλω να ξεκαθαρίσω ότι δεν έχω καμία πρόθεση να υπερασπιστώ την τιμή της Αμερικής και την ηθική της πολιτικής της. Οι ΗΠΑ είναι μια υπερδύναμη με χαρακτηριστικά αυτοκρατορίας, η οποία, όπως όλες οι προηγούμενες αυτοκρατορίες, επέβαλλε την κυριαρχία της με μέσα που πολύ συχνά ήταν δόλια. Επίσης δεν έχουμε λόγους να αμφιβάλουμε, οτι το ίδιο θα συνεχίσει να πράττει και στο μέλλον, όπου και όποτε τα συμφέροντα της το επιτάσσουν. Σαν υπερδύναμη έχει κάθε λόγο να μην επιθυμεί ισχυρούς ανταγωνιστές στη διεθνή σκηνή. Για να φτάσει στο σημείο η Ευρώπη να απειλήσει την αμερικάνικη κυριαρχία, θα έπρεπε πρώτα να σταθεί γερά στα πόδια της, να έχει πολιτική οντότητα, συνεπή εξωτερική πολιτική, στρατιωτική ισχύ, αποτελεσματική διακυβέρνηση, κοινό όραμα, να καλλιεργήσει ουσιαστική επικοινωνία, εμπιστοσύνη και αλληλεγγύη ανάμεσα στα μέλη της. Είμαι βέβαιος ότι αυτή την προοπτική, οι ΗΠΑ θα έκαναν ό,τι μπορούσαν για να την παρεμποδίσουν. Ίσως να το έχουν κάνει ήδη. Πιθανώς έτσι να εξηγείται γιατί οι Άγγλοι είναι η μόνιμη πηγή αντίστασης σε κάθε ενοποιητική προοπτική και η ένθερμη ενθάρρυνση για διαρκή ποσοτική διεύρυνση με νέες χώρες, πριν προλάβουν οι προηγούμενες να ενσωματωθούν οργανικά και να αναπτύξουν ισχυρούς δεσμούς με τους υπόλοιπους εταίρους. Εάν οι Αμερικάνοι έδρασαν προς την κατεύθυνση αυτή, μάλλον δεν θα χρειάστηκε να μοχθήσουν πολύ. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες, αλλά και οι λαοί τους διεκόλυναν αφάνταστα: όπου τέθηκε σε δημοψήφισμα το ζήτημα του ευρωσυντάγματος (Γαλλία, Ολλανδία) οι λαοί το καταψήφισαν δηλώνοντας με εμφατικό τρόπο την αντίθεση τους στην πολιτική ένωση. Παράλληλα, οι πολιτικοί ηγέτες φαίνεται να συμβιβάστηκαν στην ιδέα μιας ΕΕ που θα μοιάζει περισσότερο με ζώνη οικονομικής και τελωνειακής συνεργασίας και σχεδόν καθόλου με ένα ενιαίο Ευρωπαικο Κράτος. Πιθανότατα η εξέλιξη αυτή να είναι απολύτως λογική και αναμενόμενη. Η ειρήνη και η συνεργασία στην ήπειρο μας, ήταν πάντα ένα μικρό διάλειμα ανάμεσα σε καταστροφικούς πολέμους. Ίσως να μην είμαστε έτοιμοι ακόμα, ίσως να παραμένουν περισσότερα αυτά που μας χωρίζουν από εκείνα που μας ενώνουν. Οι Γερμανοί δεν βλέπουν κανέναν λόγο να πληρώσουν τα σπασμένα των «τεμπέληδων» Ελλήνων και είμαι βέβαιος ότι κανένας Έλληνας δεν θα δεχόταν να πολεμήσει για να προστατεύσει το σύνορα της Πολωνίας, αν αυτό χρειαζόταν. Το Ευρώ ήταν ο τέλειος συμβιβασμός για όλους. Από μακριά (χωρίς πολιτική ένωση) και αγαπημένοι (στις business και τον φθηνό δανεισμό σε Ευρώ). Και θα παρέμενε έτσι, αν η Οικονομία μπορούσε να είναι διαρκώς σε άνθιση. Ώσπου ήρθε η Κρίση να διαλύσει την βολική αυτή ουτοπία.

‘Οπως προείπα το μόνο που δεν με ενδιαφέρει είναι να κάνω τον συνήγορο των ΗΠΑ. Αυτό που επιθυμώ είναι να πάψουμε να βλέπουμε φαντάσματα, να κοιτάξουμε κατάματα την αλήθεια, όσο οδυνηρή και αν είναι, μήπως και μπορέσουμε να σώσουμε ό,τι σώζεται.
Σαν Έλληνες, πρωτού στραφούμε στα δαιμόνια και τις σκοτεινές δυνάμεις, ας δώσουμε επιτέλους στον ορθό λόγο μια ευκαιρία. Τότε θα αντιληφθούμε ότι μόνοι μας βγάλαμε τα μάτια μας. Κανείς δεν μας επέβαλλε να φοροδιαφεύγουμε, κανείς δεν μας υποχρέωσε να κατασπαταλάμε επί 30 χρόνια τις ευρωπαικές επιδοτήσεις σε οτιδήποτε άλλο εκτός από αυτό για το οποίο προορίζονταν, δηλαδή την ανάπτυξη, μόνοι μας επιλέξαμε την οδό του μαύρου χρήματος, εμείς κάναμε το φακελάκι θεσμό (άντε να εξηγήσεις σε ξένο τι σημαίνει, η μόνη διαθέσιμη λέξη είναι η δωροδοκία-ποινικό αδίκημα δηλαδη), εμείς επιλέξαμε να αναγάγουμε την εργασία στο Δημόσιο ταυτόσημο του Ελληνικού Ονείρου (ίσως μαζί με την αγορά ενός Cayenne), εμείς αποδεχτήκαμε την αρπαχτή σαν την μόνη επιχειρηματική στρατηγική, δική μας ιδέα ήταν να παραποιούμε τα οικονομικά μας στοιχεία και να φλομώσουμε τους εταίρους μας στο ψέμα. Όλα αυτά θα μας βοηθίσουν να θυμηθούμε το αυτονόητο, που προ πολλού έχουμε ξεχάσει, ότι το να καταναλώνουμε περισσότερο από ό,τι παράγουμε, δεν μπορεί παρά να είναι μια παροδική εξαίρεση και όχι ο σταθερός κανόνας. Θα μας ωφελήσει πολύ να ασπαστούμε την βασική αρχή, ότι για να ζητάς πρέπει και να προσφέρεις. Το σημαντικότερο βήμα προς την ανάκαμψη θα έχει γίνει όταν καταφέρουμε να ξεθάψουμε κάτω από τα συντρίμμια του σαθρού νεο-ελληνικού μοντέλου, το πολυθρύλητο Ελληνικό ΦΙΛΟΤΙΜΟ.

Σαν Ευρωπαίοι, ωφείλουμε να παραδεχτούμε αυτό που εκ των πραγμάτων αποδεικνύεται: οι σπουδαίες ιδέες και τα μεγαλεπίβολα οράματα δεν υλοποιούνται χωρίς κόπο, θυσίες, επώδυνους συμβιβασμούς και παραχωρήσεις. Το ευρωπαικό πείραμα επιβεβαίωνει αυτό που μερικές διστακτικές φωνές προσπάθησαν στο παρελθόν να πουν, αλλά καλύφθηκαν κάτω από τις θριαμβολογίες για το νέο νόμισμα : η Ένωση είτε θα είναι πλήρης, είτε δεν θα υπάρχει καθόλου. Το Ευρώ και κατά συνέπεια το Ευρωπαικό Όραμα υπονομεύθηκε πρωτίστως εκ των έσω, με προχειρότητες, μικρο-σκοπιμότητες και έλλειψη συνεπούς στρατηγικής. Ας αφήσουμε τους Αμερικάνους να προασπίζουν τα συμφέροντα τους και ας πράξουμε και εμείς ακριβώς το ίδιο.

Ίσως κάποιοι πιστεύουν ότι δεν είναι το επίσημο αμερικανικό κράτος που εξυφαίνει την συνομωσία, αλλά αυτά τα φρικτά τέρατα που τα γραφικά ελληνικα ΜΜΕ αποκαλούν «κερδοσκόπους», ενώ όλος ο υπόλοιπος κόσμος προτιμά τον όρο «Αγορά». Ας μην ξεχνάμε όμως, ότι αυτοί οι ίδιοι κερδοσκόποι ήταν εκείνοι που μας δάνιζαν φθηνά όλα αυτά τα χρόνια, όσο η οικονομία μας φαινόταν να τα καταφέρνει καλά, και άρα οι επενδύσεις τους δεν είχαν μεγάλο ρίσκο. Επίσης αυτοί οι κερδοσκόποι ήταν που κόντεψαν να διαλύσουν την αμερικάνικη και κατ’επέκταση την παγκόσμια οικονομία, με τα στεγαστικά δάνεια και τις πλείστες όσες φούσκες σκάνε τον τελευταίο καιρό. Είναι αφελές να τους ταυτίζουμε με την Αμερική. Η λατρεία του χρήματος δεν έχει πατρίδα και δεν καταλαβαίνει από σημαίες. Άλλωστε, σε τι διαφέρουν όλοι εκείνοι οι Έλληνες που μόλις μυρίστηκαν κίνδυνο, έκαναν τα αδύνατα-δυνατά να μεταφέρουν τα χρήματα τους στο εξωτερικό; Και αυτοί να προστατέψουν τις επενδύσεις τους ήθελαν, άσχετα αν με την επιλογή τους αυτή θα έδιναν την χαριστική βολή στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα.

Οι θεωρίες συνωμοσίας είναι γοητευτικές αλλά εξόχως αποπροσανατολιστικές. Βολεύουν πολιτικούς που κρύβουν τις ευθύνες τους, διεφθαρμένους που μένουν στην σκιά και γενικά όλους εκείνους που ξέρουν ότι έχουν μικρότερη ή μεγαλύτερη ευθύνη για αυτή την καταστροφή. Ίσως για αυτό ακριβώς, μας συνεπαίρνουν όλους...