Μην ξεμείνουμε από χάρτι!

Στην αρχή γέλασα με την φρενίτιδα του κόσμου για κωλόχαρτο• μετά έσπευσα κι εγώ.
Ίσως είναι μια μαζική υστερία υπό το κράτος πανικού, μια αντίδραση στον κίνδυνο που προσφέρει μια παρηγορητική ψευδαίσθηση ελέγχου, η ανάγκη να πιστέψουμε ότι μπορούμε ακόμα κάτι να κάνουμε.

Αργότερα βρήκα αυτή την φωτογραφία που τράβηξα πριν μερικά χρόνια στην Αβάνα. Κι εκεί, που οι ελλείψεις αγαθών και η αβεβαιότητα είναι ο κανόνας και αντιμετωπίζεται με στωικότητα, η ίδια εικόνα.

Ποιόν ισχυρό συμβολισμό έχει το κωλόχαρτο στο συλλογικό υποσυνείδητο;

Πιθανόν να εκφράζει το απώτατο όριο αξιοπρέπειας στο πλαίσιο του πολιτισμένου βίου.

Δύσπιστοι Πολίτες και Κράτος

Η καχυποψία των πολιτών απέναντι στο Κράτος τους δεν είναι ελληνική πρωτοτυπία. Ο Μπόρχες στο δοκίμιο Ο Κακόμοιρος ο Ατομικισμός μας [1] παρατηρεί για τους Αργεντινούς (με τους οποίους φαίνεται πως έχουμε αρκετά κοινά, π.χ δες εδώ):

Ο Αργεντινός, αντίθετα με τους Βορειοαμερικάνους και όλους σχεδόν τους Ευρωπαίους, δεν ταυτίζεται με το Κράτος. Αυτό μπορεί να οφείλεται στην περίσταση ότι, σε τούτη τη χώρα, οι κυβερνήσεις είναι συνήθως χείριστες, ή στο γενικότερο γεγονός ότι το Κράτος είναι μια αδιανόητη αφηρημένη έννοια. (Το Κράτος είναι απρόσωπο•για τον Αργεντινό η μόνη νοητή σχέση είναι η προσωπική. Γι' αυτό και δεν θεωρεί έγκλημα την κλοπή δημοσίου χρήματος.) Ένα είναι βέβαιο:ο Αργεντινός δεν είναι πολίτης•είναι άτομο.

[...]

Ο Ευρωπαίος και ο Βορειοαμερικάνος θεωρούν ότι ένα βιβλίο που πήρε κάποιο βραβείο, δεν μπορεί παρά να είναι καλό•ο Αργεντινός παραδέχεται ότι, παρά το βραβείο, μπορεί και να μην είναι κακό. Γενικά, ο Αργεντινός δυσπιστεί στις περιστάσεις.


Η ομοιότητα με τα δικά μας, προφανής. Η ελληνική ιδιαιτερότητα ενδεχομένως έγκειται στην σχιζοφρενική στάση υπονόμευσης-εξάρτησης των πολιτών/ατόμων προς το Κράτος. Το να δυσπιστεί μια κοινωνία απέναντι στο Κράτος (ειδικά όταν αυτό συστηματικά αποτυγχάνει να ανταποκριθεί στις προσδοκίες της) είναι αναμενόμενο. Κατανοητό είναι, επίσης, η δυσπιστία αυτή να οδηγεί στην υπονόμευση (φοροδιαφυγή, καταπάτηση δημοσίων εκτάσεων, βανδαλισμούς δημοσίων χώρων κλπ.). Το παράδοξο όμως είναι όταν, ταυτόχρονα με τα παραπάνω, η κοινωνία θεωρεί το επάρατο αυτό Κράτος ως κύριο τροφό της και προσδοκά από αυτό διορισμούς, συνεταιρισμούς, χορηγίες και business (ειδικά τότε που λεφτά υπήρχαν).

Το να αντιλαμβάνεται κανείς το Κράτος σαν κακό λύκο είναι πρόβλημα. Το ίδιο και να βλέπει σε αυτό μια ζουμερή αγελάδα έτοιμη για άρμεγμα. Και τα δύο μαζί είναι παράνοια.



[1] Χόρχε Λουίς Μπόρχες, Δοκίμια, μτφ. Αχιλλέας Κυριακίδης, εκδ. Ελληνικά Γράμματα

Το Τρόπαιο

Το τοπίο κάτι τέτοιες χειμωνιάτικες ημέρες στις ακτές της Βόρειας Θάλασσας μοιάζει έτσι και αλλιώς μετα-αποκαλυπτικό. Καθώς περπατάω στον έρημο παραλιακό δρόμο με τον αέρα και τη βροχή να με μαστιγώνουν και τα μολυβένια σύννεφα να βαραίνουν τους ώμους μου, θυμάμαι τον πρωταγωνιστή στο "Ο Δρόμος" του Cormac McCarthy. Τώρα συναισθάνομαι κάπως καλύτερα πως θα ένιωσε όταν ξετρύπωσε σ'ένα εγκαταλελειμμένο σπίτι μερικές κονσέρβες φρούτων και ψαχουλεύω ανήσυχος την τσέπη μου για να σιγουρευτώ ότι το δικό μου πολύτιμο εύρημα εξακολουθεί να βρίσκεται εκεί.

Νωρίτερα το πρωί είχε πέσει σύρμα ότι εμφανίστηκαν αντισηπτικά gel και έσπευσα στα καταστήματα να αγοράσω. Πρόλαβα το τελευταίο και το κρατάω σφιχτά, καλά κρυμμένο.

Πόσο λίγο θέλει να καταρρεύσουν τα αυτονόητα του πολιτισμού! Ανακούφιση για ένα gel χεριών...
Ένα χαλασμένο ψάρι ή φίδι σε κάποιο χωριό της Κίνας και σε λίγες μέρες οι αξίες και οι βεβαιότητες μας ραγίζουν. Ταξίδια αναψυχής, ψώνια, καριέρες, παραγωγικότητες, προαγωγές, γκουρμέ εστιατόρια μοιάζουν τόσο δευτερεύοντα μπροστά σε ένα απολυμαντικό σήμερα και -ποιός ξέρει- ίσως μια κονσέρβα ανανά μεθαύριο.

Τα γράφω αυτά για να μου θυμίζουν τις σημερινές σκέψεις όταν θα έχει περάσει κι αυτό.